o szczepieniach

Kalendarz szczepień na rok 2021 – zmiany

Co roku w październiku pojawia się w Dzienniku Urzędowym Ministra Zdrowia komunikat w sprawie Programu Szczepień Ochronnych na nadchodzący rok (PSO 2021). Tak stało się i w tym roku. I aż mnie zatkało.

Miały być darmowe szczepienia przeciw rotawirusom dla wszystkich dzieci urodzonych po 31.12.2020. Zaczęłam przeglądać wspomniany komunikat i nie znalazłam o nich najmniejszej wzmianki.

W ostatnim czasie dołączyła do tego jeszcze mała poprawka zmieniająca rozporządzenie w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych i oto przed nami oczekiwane zmiany w kalendarzu szczepień na rok 2021. (Powinna się jeszcze ukazać aktualizacja programu szczepień).

Nowe obowiązkowe i refundowane szczepienie w kalendarzu szczepień

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 9 października 2020 r.
zmieniającego rozporządzenie w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych do kalendarza szczepień na rok 2021 wchodzi szczepionka doustna przeciw rotawirusom.

Pamiętajcie, że rotawirusy nie są jedyną przyczyną biegunki i dzieci. Są jednak jedną z częstszych i bardziej wrednych jej przyczyn. Powodować mogą biegunkę, wymioty, utratę łaknienia, wysoką gorączkę. A wszystko to może doprowadzić dziecko do odwodnienia.

Szczepienie natomiast może dziecko uchronić przed ciężkim przebiegiem infekcji, przed hospitalizacją.

Więcej o rotawirusach przeczytasz we wpisie: klik.

A samą ochronę przed tymi wirusami opisałam w osobnym wpisie: klik.

Do tej pory wielu rodziców nie decydowało się na tę szczepionkę głównie ze względów finansowych (ja należę do takich rodziców). Sama szczepionka jest szczepionką doustną, więc jej forma podania jest łatwa i nie budzi dodatkowego lęku u rodziców (patrząc na małych pacjentów to musi być wyjątkowo dobra).

Pierwszą dawkę szczepionki powinno się podać do 12 tygodnia życia. A cały cykl najlepiej zakończyć do 24 tygodnia życia (maksymalnie do 32).

Realizacja szczepień w dobie Covid-19

W związku z pandemią, która na naszych oczach trwa od wielu miesięcy, a także licznymi obawami zarówno ze strony rodziców jak i lekarzy, umieszczono w programie szczepień również dodatkową adnotację o zasadach szczepień w trakcie pandemii.

Podobnie jak podkreślali to nasi krajowi konsultanci, również w tym dokumencie zaleca się realizację szczepień ochronnych. Jasno jest napisane, że nie rekomenduje się odraczania terminów przeprowadzania szczepień podstawowych z powodów organizacyjnych. Szczepienia były zawieszone na krótko – w trakcie wiosennego lock-downu. Od maja właściwie wszystko ruszyło. Od tego czasu udało nam się (w SPZOZ gdzie pracuje) większość szczepień nadrobić. Ale nie każda przychodnia tak działa.

Terminy przeprowadzania szczepień podstawowych mogą nawet być przyśpieszone, a odstępy między kolejnymi dawkami mogą ulec skróceniu do minimalnych zawartych w ChPL.
Dopuszcza się jedynie czasowe odraczanie terminów przeprowadzania szczepień uzupełniających lub przypominających (na 3-12 msc – nie dłużej). Przy czym są to sytuacje wyjątkowe.

W przypadku jakiegokolwiek odroczenia należy przeprowadzić szczepienia wyrównawcze, a jeśli jest taka konieczność to ustalić indywidualny kalendarz szczepień.

Inne zmiany

Kilka zmian w kalendarzu szczepień jest minimalnych. Zmieniły się min. grupy ryzyka, a tym samym grupy osób, którym powinniśmy rekomendować niektóre szczepienia (ale nadal są one dla nich płatne).

Szczepienie przeciw odkleszczowemu zapaleniu mózgu (KZM) rekomenduje się [cytat za PSO]:
  • osobom zatrudnionym przy eksploatacji lasu, stacjonującemu wojsku, funkcjonariuszom straży pożarnej i granicznej, rolnikom, młodzieży odbywającej staże i praktyki zawodowe;
  • osobom szczególnie często podejmującym aktywność fizyczną poza pomieszczeniami (np. biegacze, spacerowicze, grzybiarze, właściciele psów, myśliwi, rodziny z małymi dziećmi) i innym osobom podejmującym aktywność na świeżym powietrzu, w szczególności turystom i uczestnikom obozów i kolonii.
Szczepienie przeciw odrze-śwince-różyczce, zgodnie z nowym kalendarzem są rekomendowane osobom nieuodpornionym, nieszczepionym wcześniej, które nie chorowały (lub takim, które mają nieznaną historię szczepień), a w szczególności [cytat za PSO]:
  • młodym kobietom, zwłaszcza pracującym w środowiskach dziecięcych (przedszkola, szkoły, szpitale, przychodnie) i młodym mężczyznom dla zapobiegania RÓŻYCZCE wrodzonej, szczególnie nieszczepionym w ramach szczepień obowiązkowych;
  • uczniom szkół medycznych lub innych uczelni prowadzących kształcenie na kierunkach medycznych;
  • pracownikom ochrony zdrowia.
Również szczepienie przeciw wzw A jest dodatkowo rekomendowane dla pracowników ochrony zdrowia. Zaleca się je [cytat za PSO]:
  • osobom wyjeżdżającym do krajów o wysokiej i pośredniej endemiczności zachorowań na WZW typu A;
  • osobom zatrudnionym przy produkcji i dystrybucji żywności, usuwaniu odpadów komunalnych i płynnych nieczystości oraz przy konserwacji urządzeńsłużących temu celowi;
  • dzieciom w wieku przedszkolnym, szkolnym orazmłodzieży, które nie chorowały na WZW typu A
  • osobom z grup ryzyka, w których obserwuje się zwiększoną liczbę zachorowań (w zależności od sytuacji epidemiologicznej),
  • pracownikom medycznym, w szczególności oddziałów zakaźnych, gastroenterologicznych, pediatrycznych.
Dorzućmy zatem jeszcze ospę wietrzną. Wiecie komu zaleca się to szczepienie? [cytat za PSO]

Osobom, które nie chorowały i nie zostały wcześniej zaszczepione (lub mają nieznaną historie szczepień), w szczególności:

  • kobietom planującym zajście w ciążę;
  • uczniom i studentom szkół i uczelni medycznych lub innych szkół i uczelni prowadzących kształcenie na kierunkach medycznych oraz pracownikom ochrony zdrowia.

Pamiętajcie, że na szczepienia obowiązkowe są osobne grupy pacjentów. Więcej o tym przeczytacie we wpisie o ospie wietrznej.

Małe wielkie zmiany w kalendarzu szczepień. Jedna dodatkowa szczepionka zrobi dużą różnicę. Bardzo się cieszę, że w końcu szczepienie przeciw rotawirusom będzie refundowane.

Zachęcam Was do zakupu ebooka szczepionkowego „309 pytań o szczepienia” gdzie znajdziecie odpowiedzi na całe mnóstwo pytań!

źródła:

63 thoughts on “Kalendarz szczepień na rok 2021 – zmiany

  1. Generalnie to wolalabym, żeby menigokoki weszły do kalendarza szczepień obowiązkowych. Syn zaszczepiony na wszystko oprócz rotawirusa właśnie bo wybralam menigokoki-kwestia finansowa. Złapał rota dwa razy w żłobku ale przeszedł bardzo łagodnie w przeciwieństwie do rodziców 😛

  2. Pani doktor a co ze szczepieniami po przechorowaniu koronawirusa? Mamy zaległe szczepienie MMR i kiedy mieliśmy termin u mojej mamy wynik pozytywny, potem chorowaliśmy wszyscy w domu synek 17 miesięcy 2 dni stan podgorączkowy chyba tak to pszeszedł. Ile po koronawirusie odczekać. Kiedy będzie całkiem bezpieczne szczepienie?

      1. A właśnie my mamy taką sytuację że mąż miał pozytywny wynik, ja negatywny, 3 miesięczne dziecko nie miało testu. Ale przychodnia stoi na stanowisku że ze szczepieniami musimy czekać 6 tygodni od zakończenia kwarantanny, czy faktycznie takie są teraz zalecenia?

      2. Proszę o radę. Czy szczepienie 6 latka można wykonywać w wieku 4.5 lat. Dostałyśmy wezwanie na szczepienie, dlatego się zastanawiam czy to nie za szybko?

    1. Mam pytanie czy w Nowym kalendarzu szczepień jest mowa o zmianie terminu drugiej dawki MMR? Czy wciąż wg kalendarza druga dawka w 10r.ż? Czy jest jakieś uzasadnienie podania tej dawki dużo szybciej? No np. W 6ym roku życia?

  3. Witam, proszę o radę w sprawie szczepień mojego dziecka, które zaraz po urodzeniu w szpitalu otrzymało szczepionkę przeciw gruźlicy, żółtaczce typu B, następnie zostało zaszczepione szczepionką 6w1 hexacima , 2 dawkami szczepionki na rotawieusy oraz prevenarem 13 – przy której to szczepionce dziecka odraz w trakcie podania miało bezdech następnie zapadło w bardzo głęboki sen było wiotkie nie potrafiłam go dobudzić, tak jakby niekontaktowało, osoby z najbliższej rodziny twierdzą, że jakby zatrzymało się w rozwoju mniej gaworzyło, przestało podejmować próby siadania, ze strachu postanowiłam wstrzymać się ze szczepieniami, oczywiscie wybiorę się również z dzieckiem do neurologa by mieć
    100% pewność czy w moim przypadku dalsze szczepienie dziecka jest bezpieczne, nurtuje mnie pytanie jaką szczepionką najlepiej powinno być zaszczepione moje dziecko ,które skończy niebawem 24 miesiące, wiem, że hexacima, którą szczepiłam wcześniej odpada i nie ukrywam ,że wolałabym kontynuować szczepienie szczepionką 5 w 1 lub inna mniej składnikową, ale z dobrym składem, zastanawiam się również czy w ogóle powinnam szczepić dziecko po epizodzie z prevenarem, bardzo proszę o radę

    1. Może to był HHE
      Myślę, że w takiej sytuacji najlepiej byłoby podawać szczepionki oddzielnie. Na pewno bezkomórkowy krztusiec – myślę, że może być 5w1. Tylko Infanrix jest zarejestrowany po 24 msc. Neurolog koniecznie.

  4. Pani doktor synek ma 17 miesięcy i dostał tylko jedną dawkę szczepionki na pneumokoki Synflorix w 3 miesiącu życia razem ze szczepionką 6w1 . Po szczepieniu temperatura, nieutulony płacz i ogólnie niepokój 3 dni, byliśmy u lekarza stwierdził ewidentnie NOP i kazał rozdzielić z innymi szczepieniami. Potem w grudniu 2019 dostał 2 dawka 6w1 , potem dopiero w maju 3 dawka 6w1. Chcąc uzupełnić to szczepienie to ile dawek teraz syek powinien dostać i w jakim odstępie czasu? Martwię się czy ta jedna dawka wogole się liczy?? Bardzo proszę o pani doktor zdanie i dziękuje bardzo.

        1. Synflorix jeszcze jedna dawka i później trzecia dawka po upływie co najmniej 6 miesięcy od ostatniej dawki szczepienia pierwotnego

  5. Orientuje sie pani jak jest z ewentualna refundacja dla dzieci z koncowki roku? Czy tez maja szanse na bezplatne szczepienie po nowym roku?
    Pozdrawiam

  6. Witam,
    Czy podanie tylko jednej dawki szczepionki na rotawirusy to w Pani ocenie dobra decyzja? Pediatra rozważa rezygnację z drugiej dawki ze wzgledu na krew utajoną w kale. Podejrzenie alergii na bmk… jednak dziecko oprócz krwi utajonej nie ma zadnych problemów zdrowotnych , jest wesołe, nie wiemy co to kolka… Będę wdzieczna za opinię
    Pozdrawiam,

    1. jeśli dziecko miałoby jakiekolwiek objawy ostrej infekcji, działoby się coś niepokojącego to pewnie ta druga dawka musiałaby być odroczona. Krew utajona w kale nie jest przeciwwskazaniem do szczepienia.

  7. Witam, mam córkę w 6tym roku życia, ma do wykonania 3 szczepienia, krztusiec, polio i trzecie MMR. Szczepienia mogą być podane na 1 wizycie, czy MMR zrobić 2 tyg później? Mamy 2 przychodnie i każda robi to inaczej dlatego proszę o radę.

    1. witam. można podać je na jednej wizycie. To są dwa ukłucia na ten moment: Infanrix IPV (błonica-tężec-krztusiec-polio) i MMR.

      1. Dzień dobry! Córka przed pierwszym szczepieniem ze względów zdrowotnych otrzymała zaświadczenie od neurologa, aby dostawać szczepionki z krztuścem acelularnym w ramach refundacji. Otrzymaliśmy szczepionkę Infanrix (5w1). Córka otrzymała szczepionkę wg kalendarza, tj. 2mż, 4mż, 5mż. Teraz ma 17 miesięcy i w przychodni poinformowano mnie, że Infanrix (5w1) nie jest już refundowany i zostanie dziecku podana inna dostępna szczepionka 5w1. Nie zgodziłam się i wykupiłam ostatecznie szczepionkę Infanrix (5w1), aby była ciągłość jednego producenta. Nie potrafię teraz odnaleźć żadnych wytycznych Sanepidu, które miałyby wykluczyć Infanrix z refundacji jeśli są wskazania. Czy mogłabym Panią Doktor prosić o pomoc w odnalezieniu takiego dokumentu? Czy naprawdę zostawiono dzieci bez kontynuacji szczepienia jednym specyfikiem i zmuszono przychodnie do zmiany szczepionki na Pentaxim w połowie kalendarza szczepień? Tym bardziej, że Infanrix był „na stanie” w samej przychodni, bo go tam wykupiłam ostatecznie.
        Czytałam kiedyś wpis Pani Doktor o „brakach szczepionek” i wbiłam sobie do głowy, że nie powinno się podawać szczepionki innego producenta, ewentualnie tylko wtedy, kiedy pierwotnego wyboru nie ma i nie będzie.
        Z góry dziękuję za pomoc i pozdrawiam!

  8. Witam czy podanie Wit k w szpitalu mogło spowodować niedokrwistość u mojego dziecka? Dziecko zdrowe urodzone cc rano aktywne żywe płaczliwe, po południu podana Wit k dożylnie zapadnięcie w długi sen, trzeba było wybudzać, w nocy ciągły płacz i ból u dziecka. Rano po wynikach krwi wysokie crp ok 30 podawane antybiotyki. Wypis z diagnoza niedokrwistości i torbielika w głowie. Czy to po tej witaminie? Czy neurolog może odroczyć następne szczepienia?

  9. Witam, mój Syn piąte urodziny ma 19 kwietnia. Dzis dzwonili z przychodni aby umówić się na sczepienie na 1 marca. Maja byc podane dwa ukłucia na błonnice , krztusiec, tężec,polio i MMR. Czy to nie za szybko Proszę o odpowiedź i pozdrawiam

  10. Witam, córka ma 2 miesiące i wybieram się z nią na szczepienia, jednak wciąż mam obawy co do szczepionek 5w1 i 6w1 proszę o poradę czy szczepionki podawane pojedynczo czy te wieloskładnikowe bardziej by Pani polecała? Jest kilka firm które produkują szczepionki- które mają lepszy skład, a których unikać? Czy szczepienie na rotawirusy powinna przyjąć już teraz czy lepiej jeszcze trochę poczekać, żeby nie podawać zbyt wielu szczepionek jednego dnia?

  11. Witam, czy wcześniakowi urodzonemu w tygodniu 35+6 przysługuje bezpłatnie szczepionka prevenar 13? Taką informację uzyskałam w szpitalu przy wypisie, ale w naszym ośrodku zdrowia nie wiedzą o tym.

  12. Dzień dobry. Bardzo proszę o pomoc, bo moja głowa puchnie od myślenia nad szczepionkami i nie mogę odzyskać spokoju. Mój syn został dziś zaszczepiony pierwszy raz w życiu Engerix B. Ma 1,5 roku. I nie wiem, co dalej? Miał rozpisany kalendarz na szczepienia monowalentne, ale okazało się, że Infanrix DTPa został wycofany przez producenta. W aptekach nie można też kupić Infanrix IPV. Nie chciałam szczepić dziecka skojarzonymi, ale jednocześnie nie chcę podawać mu DTP pełnokomórkowego. Musiałabym się zgodzić na Infanrix IPV HIB, ale po 1 r.z. zaleca się tylko jedną dawkę Hib. Nie mogę się też doszukać informacji, ile dawek tej 5w1 musiałby przyjąć 3 czy 4? Będę bardzo wdzięczna za odpowiedź! Pozdrawiam serdecznie.

  13. Pani doktor,
    w piątek córka 3m. zaszczepiona 5w1, prevenar 13 i rotarix. Zauważyłam spadki temperatury ciała kiedy śpi/lulam ją na rękach do 36 st. C. Czy to jest normalne? W sobotę miała nieco wyższą temp 37,8 st. C. Powiem szczerze, że zaczęłam się niepokoić, bo wszędzie są informacje na temat gorączki, a nic o spadku temperatury.
    Córka bawi się normalnie, guga i się śmieje, je z apetytem, jest tylko nieco bardziej rozdrażniona przed drzemkami.

  14. Jesteśmy przed szczepieniami. Zdecydowałam się na 5w1, tylko nie wiem, która wybrać pentaxim (mniej aluminium, ale ma w sobie formaldehyd) infanrix ipv I hib (więcej aluminium). Czy może Pani coś poradzić?

  15. Witam, czy szczepionki skojarzone są lepszą opcją od refundowanych, jakie są zalety i wady, czy różnicą jest tylko ilość wkłuć?

  16. Witam, przed nami szczepienie, Antoś ma 5 lat skończone,ile wkłuć będzie? będę wdzięczna za odpowiedź, pozdrawiam serdecznie

    1. Dzien Dobry , czy mogłabym zapytać o szczepienie menitorix .
      Czy jest to bolesna szczepionka dla dziecka ?
      Syn bardzo złe znosi szczepienia , chciałbym wiedzieć jak mogę mu pomoc po .
      Dziekuje

      1. wg CHPL odczyn w miejscu podania zdarza się często. Dlatego warto przygotować się i mieć w domu paracetamol lub ibuprofen.

  17. W pierwszej ciąży w marcu 2019 szczepiłam się na krztusiec, teraz w drugiej trochę przespałam i jestem już w 38 tyg. Lekarz mi dziś powiedział, ze chyba nie ma potrzeby się znów szczepić bo przeciwciała krążą w organizmie do 3-4 lat a u mnie minęło 2,5 roku, ale nie był przekonany na 100%. Czy warto się zaszczepić w 38 tyg czy faktycznie szczepionka z przed 2,5 roku zapewni jakieś przeciwciała dzidziusiowi w brzuchu?

    1. w źródłach różne są zalecenia. Dla dorosłych po 50. lub po 65 roku życia lub dla osób dorosłych z zaburzeniami odporności i z innych grup ryzyka. w wieku 43 lat również można się zaszczepić – szczepionka również będzie dobrze działała. Od grypy dowolny odstęp

  18. Synek właśnie poszedł do żłobka. Zdążyliśmy zaszczepić jedne meningokoki i jeszcze miało być bexsero ale nie mam funduszy na 2 dawki. Lepiej zaszczepić jedną czy sobie darować aż będę mogła dwie? Ile czasu może upłynąć między dawkami?

    1. można podać teraz jedną dawkę, a za jakiś czas jak fundusze się znajdą to skończyć cykl szczepienia. Nie ma odstępów maksymalnych. Oczywiście najlepiej trzymać się schematu aby ochrona była jak najszybciej, ale zawsze lepiej jednodawkowa ochrona niż żadna. a po uzupełnieniu – ochrona będzie odpowiednia.

      1. Dzień dobry czy szczepionka priorix która leżała tydzień czasu w lodówce na drzwiach ( nie wiedziałam że się nie powinno)na drzwiach jest 8 stopni. Jest dobra? Z góry dziękuję za odpowiedź. Pozdrawiam

        1. tego nie wiem. Zależy min od tego jak często lodówka była otwierana. zaszkodzić nie zaszkodzi, ale czy będzie dobrze działać to nie wiem

  19. Dzień dobry w tamtym tyg kupiłam szczepionkę priorix i przesunęli mi na za tydzień. Szczepionkę trzymałam w lodówce tylko na drzwiach( nie wiedziałam że nie można)na drzwiach jest 8 stopni, przeczytałam w internecie. Czy szczepionka jest dobra?

  20. Dzień dobry. Zaszczepiłam dziecko w poniedziałek tetraximem i priorixem. We wtorek wieczorem dostała katar. Dodam że młodsza córka miała go 2 dni wcześniej, czy wpływa to na szczepienie?i co mnie jeszcze dręczy może to głupie ale szczepionkę priorix kupiłam osobiście w aptece i trzymałam ja tydzień w lodówce ale na drzwiach, teraz wyczytałam że nie powinno się. Dodam że jest tam 8 stopni. Czy szczepionce nic się nie stało. Pozdrawiam!

    1. co do przechowywania szczepionki to nie wiem czy skuteczność nie uległa zmianie. więcej mamy danych o stabilności szczepionki mmr – ona nawet miesiąc w temp 22’C – 25′ zachowuje 50% stabilności. Co o kataru to on nie wpłynie na szczepienie.

  21. Witam, syn był szczepiony przeciw pneumokokom w drugim i czwartym miesiącu życia później miał odroczone szczepienia, teraz ma 18 miesięcy i tu moje pytanie czy mogę zaszczepić go trzecią dawką? Bo słyszałam że można tylko do 15 miesiąca
    Dziękuję

  22. Pani Doktor, szczepienie Rotateq 3 dawką- pytanie czy szczepić, czy odpuścić :/. Uczulenie na BMK, reszte alergenów diagnozujemy, krew w kupce + wysypka. Lekarz alergolog zaleca szczepienie, natomiast pediatra odradza bo w Rotateq znajdują się jakieś cząstki odbydlęce. Alergolog twierdzi, ze to nie jest przeciwwskazanie (jestem na diecie bez bmk, przed jakąkolwiek prowokacją jesczse), pediatra mówi, ze lepiej nie. Jak to jest z tą szczepionką i BMK, czas się kończy, obecnie maly ma juz 22 tyg.

  23. Dzień dobry, córka ma 3 latka , ma jedną zaległą szczepionkę prevenar 13, dostała 3 dawki w kalendarzu szczepień niestety ze względu na liczne infekcje musieliśmy odraczac szczepienie. Czy można podać jeszcze tą ostatnią 4 dawkę pomimo,że ma już skończone 3 latka.

    1. można podać, ale musiałabym zobaczyć w jakich terminach były te pierwsze dawki – może się okazać że zrealizowała schemat jeśli były duże opóźnienia.

  24. Dzień dobry Pani Doktor.
    Mam prośbę o poradę. Nie mogę znaleźć rzetelnych informacji na temat przechowywania szczepionek.
    Kupiłam dla moich dzieci szczepionkę priorix.
    Zapakowano m ja w aptece do torebki termoizolacyjnej w 10 min dostarczyła do punktu szczepień. Tam szczepionki wyjęto i spisano numer I ponownie wlozono do tej torebki i zamknięto w lodowce. Pytanie czy to jest właściwy sposób przechowywania? Naszły mnie wątpliwości skoro torebka izoluje od czynników zewnętrznych to czy będzie tam chłodno w tej torebce?. Bardzo się tum niepokoję. Czy posiada Pani wiedzę na ten temat? Pozdrawiam serdecznie.
    Magdalena

  25. Dzień dobry , obserwuje pani profil na FB nie chciałam tam komentować ,dlatego piszę do pani prywatnie .Chciałam zapytać odnośnie szczepionki . Synek przyjął szczepionkę ostatnia na koniec czerwca WZW B, która jest podawana w 7 miesiącu życia ,my wiekowo mieliśmy prawie 10 miesięcy. Teraz czeka nas odra, świnka , różyczka . Zauważyłam w kalendarzu szczepień, że pomiędzy tymi szczepieniami jest 6 miesięczna przerwa a nas wołają już po 3 miesiącu , mamy lekkie opóźnienie w szczepieniach ,synek 7 września skończył rok. Czy powinnam zaczekać jeszcze 3 miesiące aby podać mu ta szczepionkę ? Bardzo proszę o odp.

    1. Witam serdecznie. W tym wypadku odległość między szczepionka WZW typu B podawana w siódmym miesiącu życia, nawet jeżeli będzie podana kilka miesięcy później to nie ma znaczenia dla realizacji szczepień po roczku, czyli Odra-Świnka-Różyczka i pneumokoki które przypadają w tym wieku.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *