inne

Bilans zdrowia dziecka – informacje ogólne

Wpis powstaje dzięki moim patronom z patronite.pl Dziękuję Wam za wsparcie działaności bloga i motywację.

Wpis nie będzie jednym wpisem. Muszę go podzielić na części, bo jest tego dosyć dużo. Tutaj omówię ogólne założenia badań profilaktycznych i podstawowe testy przesiewowe. Ciekawa jestem czy zwracacie uwagę na to co lekarz bada w trakcie takiej wizyty profilaktycznej?

Po co robi się bilanse?

Wielu rodziców zadaje sobie to pytanie. Czemu służą te wizyty? Przede wszystkim chodzi o to aby możliwie jak najwcześniej wykryć drobne odchylenia, zaburzenia i choroby okresu rozwojowego, aby możliwie jak najszybciej zająć się ich leczeniem lub zapobiec dalszemu postępowaniu. Pozwoli to uniknąć poważnych konsekwencji zdrowotnych.

Dodatkowo bilans jest takim momentem kiedy promujemy zdrowie. Rozmowy o szczepieniach, o zdrowym odżywianiu, nacisk na regularną aktywność fizyczną. W trakcie wizyt profilaktycznych omawiamy również konieczność stałej kontroli stomatologicznej i odpowiadamy na przeróżne pytania rodziców.

Ile bilansów czeka dziecka?

Takich wizyt profilaktycznych u samego lekarza jest ok 14 w trakcie 18 lat życia dziecka.

  1. wizyta patronażowa
  2. 6-9 tydzień życia (I wizyta szczepienna)
  3. 3-4 miesiąc życia (II wizyta szczepienna)
  4. 6-7 miesiąc życia (III wizyta szczepienna)
  5. 9 miesiąc życia
  6. 12 miesiąc życia (szczepienie)
  7. 2-latek – bilans
  8. 4-latek – bilans
  9. bilans 5-latka (w trakcie wizyty na szczepienie – zakres tego badania zależy od tego czy dziecko jest objęte obowiązkowym przygotowaniem przedszkolnym)
  10. bilans klasy „0”
  11. klasa III szkoły podstawowej – bilans
  12. VII klasa szkoły podstawowej – bilans
  13. klasa I szkoły ponadpodstawowej – bilans
  14. bilans ostatniej klasy szkoły ponadpodstawowej

Te badania profilaktyczne są bardzo ładnie rozpisane w książeczkach zdrowia dziecka (tych jednolitych z ministerstwa zdrowia)

Do tych badań lekarskich dochodzi jeszcze badanie pielęgniarskie – w tym minimum 4 wizyty patronażowe położnej.

Co się robi na bilansie?

Jak to właściwie wygląda?

Przede wszystkim dziecko zostaje rozebrane. Niemowlęta badamy od stóp do czubka głowy i właściwie nikogo to nie dziwi. Do ważenia i mierzenia ściągamy pieluszkę, lekarz również pod nią zagląda, ocenia tętno na tętnicach udowych, bada bioderka, ogląda narządy płciowe zewnętrzne, bada ciemię, odblaski na rogówce. dotyka i osłuchuje właściwie wszystko co tylko może. Pewnie na wiele z tych elementów nie zwracacie uwagi, bo dosyć płynnie przechodzi się od jednego do drugiego.

Im dziecko jest starsze tym coraz większe zdziwienie, jak proszę by rozebrać nie do bielizny. Ale to również jest potrzebne. Nie da się prawidłowo ocenić postawy ciała, ustawienia kończyn, krzywizn kręgosłupa i ewentualnej skoliozy na tzw oko. Przynajmniej ja nie potrafię.

Dużo gadania

Na bilansie generalnie sporo trzeba zadać pytać, zebrać dokładny wywiad rodzinny, zapytać o opiekę poradni specjalistycznych, przyjmowane leki, alergie, niepokoje rodzica itp. Weryfikujemy również realizacje kalendarza szczepień, dietę dziecka itp.

Testy przesiewowe

Na bilansach wykonuje się kilka różnych testów przesiewowych. Niektóre z nich są przypisane do konkretnego wieku/konkretnej wizyty, a niektóre wykonywane są na każdej wizycie bilansowej.

Kolejne testy:

  1. zaburzenia rozwoju fizycznego
  2. ocena w kierunku dysplazji stawów biodrowych
  3. zaburzenia narządu ruchu
  4. testy przesiewowe narządu słuchu
  5. testy przesiewowe narządu wzroku
  6. badanie przesiewowe ciśnienia tętniczego
  7. badanie jąder
  8. ocena lateralizacji
  9. wykrywanie wad wymowy

Zaburzenia rozwoju fizycznego

Oceniamy ewentualne zaburzenia w rozwoju fizycznym – to brzmi dość poważnie, ale chodzi o pomiary długości, wysokości ciała, masy ciała, pomiary obwodu głowy.

Wiecie czym różni się pomiar długości od wysokości? Ten pierwszy wykonywany jest u dzieci, które nie potrafią jeszcze samodzielnie stać.

Wszystkie te parametry na nosimy na siatki centylowe. Znajdują się one w książeczkach zdrowia dziecka. Lub na stronie who. Dla starszych dzieci dodatkowo mamy dostępny fajny kalkulator projektu OLA/OLAF.

To właśnie ustawienie kolejnych pomiarów na siatkach centylowych powie nam najwięcej. Jeden jedyny pomiar w odniesieniu do wieku dziecka nie jest zbyt przydatny. Idealnie jest wtedy kiedy dziecko idzie cały czas swoim kanałem centylowym lub odchylenia nie są większe niż dwa kanały dla danej cechy. Szeroka norma mieści się między 3 a 97 centylem. Wszystko co poniżej i powyżej powinno być objęte naszą szczególną uwagą i dodatkową diagnostyką.

Badanie przesiewowe w kierunku dysplazji stawów biodrowych

Badamy również dziecko w kierunku dysplazji stawów biodrowych (tutaj są ważne dwa objawy, które każdy młody lekarz dokonali zna – objaw Barlowa i Ortolaniego). Dodatkowo oceniamy chód i asymetrię szpar pośladkowych.

Zaburzenia narządu ruchu

Inne zaburzenia narządu ruchu, na które zwracamy uwagę w czasie badań profilaktycznych to zniekształcenia kończyn – koślawe lub szpotawe ich ustawienie (jest o nich osobny wpis), test wykrywania bocznego skrzywienia kręgosłupa – tutaj miedzy innymi prosimy dziecko o skłon do przodu (tzw test Adamsa).

Testy przesiewowe w kierunku uszkodzenia narządu słuchu

Testy przesiewowe słuchu u noworodka to coś o czym na pewno wiecie. Ogromna tutaj zasługa WOŚP. Pisałam o tym w osobnym wpisie: klik.

Oceniamy przy tym czynniki ryzyka uszkodzenia słuchu i kontrolujemy ewentualne odchylenia.

Na samym wstępie warto zwrócić uwagę na kolor naklejki w książeczce zdrowia z logiem WOŚP. Powinna być niebieska, a żółta – wymaga badania kontrolnego lub opieki audiologa.

W kolejnych miesiącach i latach życia nadal ten słuch oceniamy. Zwracamy przy tym również uwagę na rozwój mowy. Początkowo oceniamy reakcje słuchowe, wykonujemy badanie szeptem itp

Testy przesiewowe w kierunku zaburzeń narządu wzroku

Od chwili narodzenia oceniamy narząd wzroku, na wizycie patronażowej oceniamy palpacyjnie w kierunku nierówności dróg łzowych (klik).

Zwracamy też uwagę na przezierność oka, odblaski, ich symetryczność, reakcję źrenic na światło itp W kolejnych latach pojawiają się w naszych badaniach profilaktycznych również czarno-białe tablice do oceny ostrości wzroku i kolorowe do oceny widzenia barw.

Ciśnienie tętnicze

Badanie ciśnienia tętniczego jest również elementem badań profilaktycznych i jednym z testów przesiewowych. Pomiar wykonujemy u wszystkich dzieci od 3 roku życia. Ale w szczególnych sytuacjach, w grupach ryzyka pomiaru dokonujemy na bilansie dwulatka lub nawet wcześniej. Dotyczy to dzieci chorujących przewlekle, zwłaszcza jeśli dana choroba predysponuje do nadciśnienia tętniczego.

Jąderka

Nie da się ich ocenić bez otwierania pieluszki, zaglądania pod majteczki. Stąd znowu przypominam o konieczności rozebrania dziecka. Obecność jąder w mosznie oceniamy podczas każdego badania profilaktycznego co najmniej do 6. roku życia. Jeśli nie znamy pacjenta to również u starszych chłopców. Zdarzają się nastoletni chłopcy i młodzi mężczyźni, u których po 19 latach stwierdza się brak jądra.

Jądra mogą być w mosznie, mogą być wędrujące, albo może ich w ogóle nie być tam gdzie być powinny, a znaleźć je można np w jamie brzusznej. W zależności od tego jakie odchylenia w tym badaniu stwierdzamy to różne może być postępowanie, ale to już temat na osobny wpis.

Lateralizacja

Badanie lateralizacji to sformułowanie, na które natkną się rodzice dzieci realizujących obowiązkowe przygotowanie przedszkolne. O co chodzi?

Obserwacja dziecka w trakcie wizyty w gabinecie, podawanie mu przedmiotów, prośba o wykonywanie określonych ruchów dłońmi to badanie w kierunku dominacji ręki.

Dominację nogi określamy podpytując o kopanie piłki lub naśladując te czynność w gabinecie.

I na koniec dominacja oka – dziecko robi z dłoni lunetę przez którą ma za zadanie popatrzeć na jakiś przedmiot.

Zwykle lateralizacja jest jednostronna – dziecko np preferuje prawą nogę, rękę i prawe oko. Ale może być też skrzyżowana – kiedy dziecko preferuje prawą rękę i nogę, ale oko preferuje lewe. To może się wiązać na przykład z chaotycznym sposobem pisania, przyjmowaniem nieprawidłowej pozycji ciała (może sprzyjać wadom postawy).

Dzieci z nieustaloną lub ze skrzyżowaną lateralizacją mogą wymagać dodatkowej pracy i doskonalenia niektórych umiejętności.

Wykrywanie wad wymowy

Na to również mamy test przesiewowy. Tutaj zwykle lekarz niewiele ma do roboty poza przysłuchiwaniem się dziecku w gabinecie. Sporą część pracy wkładają tutaj logopedzi. To badanie wykonuje się u wszystkich dzieci w okresie obowiązkowego przygotowania przedszkolnego.

Pokazuje się dziecku obrazki i ocenia wymowę głosek.

Podsumowanie

Wiedziliście, że testów przesiewowych jest aż tyle? W kolejnych wpisach omawiać będę poszczególne wizyty profilaktyczne. Dzięki temu, że będziecie wiedzieli czego się spodziewać na bilansie, to uda Wam się również przygotować na to dziecko 🙂

Źródła:

ABC bilansów zdrowia dziecka, Podręcznik dla lekarzy pod redakcją Anny Oblacińskiej, Marii Jodkowskiej i Piotra Sawca

18 thoughts on “Bilans zdrowia dziecka – informacje ogólne

  1. Dziękuję za ten tekst. Aczkolwiek jestem zalamana tym jak to wyglada u nas w przychodni… Jedyne badanie na bilansie dwulatka to waga, wzrost, ciśnienie i osłuchanie. Lekarz nawet zapomnial dac adnotacje w ksiazeczce…. Nie wspominajac o wypelnieniu przynajmniej pol obowiazkowych…

  2. Pani Dagmaro, mam problem z przyrostkami wagi syna. Ma w tej chwili 8 msc, przez ostanie 4 msc przybrał tylko kilogram. Początkowo był na 25 centylu, był w normach, a z czasem zaczął spadać, aktualnie trzyma się 7/8 centyla. Wzrostowo o dziwo 60 centyl. Robiliśmy badania, wszystko ok. Rozwija się prawidłowo, rozszrzanie diety idzie coraz lepiej. Kp. Generalnie wygląda jakby wszystko było ok. Pisała Pani, że u córki też był problem. Stąd pytanie- szukać przyczyny? Czy „taka natura”? Wszyscy mówią, żeby dać spokój ale jak spojrzymy na cyferki to jest słabo… Proszę o radę. Może powie Pani coś więcej o przyrostach i centylach na ig? Będę wdzięczna. Pozdrawiam

    1. Nie ma co szaleć. Mam córkę która urodziła się w terminie z niedowagą. Wgag urodzeniowa poniżej 2500g. Skończyła obecnie 4 lata. Do 3 roku życia była w okolicach 3 centyla. Obecnie podskoczyła w ciągu ostatniego roku do 25 centyla. Także wystarczy obserwować i nie popadać w panikę. Czujne oko mamy w porę zauważy problemy z żywieniem. Wtedy trzeba iść do pediatry. Do tego czasu jeżeli dziecko je normalnie nie ma co szaleć. Jak każde dziecko mogą być okresy jedzenia większych jak i mniejszych ilości pokarmu. W normalnych warunkach jeżeli dziecko ma dostęp do i dzienia to raczej nie ma szans żeby się zagłodziło.

  3. Pani doktor bardzo proszę o pomoc, mam z synkiem 17 miesięcy szczepienie MMR, przez ostatnie 3 tygodnie wszyscy w domu przechodziliśmy koronawirus, synek lekko 1 dzień stan podgorączkowy. Kiedy bezpiecznie będzie go zaszczepić ile odczekać. Bardzo proszę o pani doktor zdanie.

  4. Byliśmy ostatnio na wizycie jak miała 9 miesięcy, przy okazji szczepionki. I rozumiem, że pandemia, że chcemy, żeby wizyty odbywały się szybko, No ale.. nic z tego o czym piszesz nie zostało sprawdzone. Pani doktor tylko spojrzała na córkę, osłuchała ją i tyle.. szkoda, ze tak ciężko jest trafić na dobrego lekarza 🙁

  5. U nas jest jeszcze lepiej, bilans dziecka robi sie bez dziecka. Przypadkiem idac po recepte znalazlam go wypelnionego w karcie, ehhh jakie bylo moje zdziwienie co moj syn potrafi ( a na tamten moment tego nie umial), ze z jaderkami jest wszystko ok… a o kolosalnej pomylce w wadze i we wzroscie juz nie wspomne, troche zle strzelala… Na moje pytanie czy na bilansie trzeba byc dzieckiem pani doktor o malo mnie wzrokiem nie zjadla, ze jak sobie wyobrazam, ze go niby zrobi… ale gdy zapytalam jakim cudem moj syn ma go zrobionego skoro z nim nie bylam to doszukiwala sie roznych kosmicznych tlumaczen….

  6. A ja mam pytanie.
    Córce idą 4 zęby jednocześnie. Widać, że cierpi. Co można podać, żeby złagodzić sytuavję?

    Podobno kiedyś podawano wapno w syropie…? Ale internet na tem temat milczy. Czy może Pani to skonentować?

  7. Czy jest możliwa prawidłowa ocena rozwoju dziecka bez pomiaru wzrostu a jedynie poprzez ważenie i mierzenie obwodu główki i klatki piersiowej? Syn ponad rok i był mierzony tylko raz w szpitalu przy urodzeniu.

  8. Dzień dobry. Mamy w domu 16 dniowe niemowlę , potrzebujemy porady. Jest na mleku modyfikowanym enfamil. Są problemy z trawieniem a dokładnie z bolącym brzuszkiem prezeniem się bolącymi gazami . Często je puszcza.Mała jest niespokojna widać że chce jej się spać a męczy ja ten brzuszek . Nerwowo odbija nam po jedzeniu pręży się i robi się czerwona. Dodatkowo od wczoraj pojawiły się czerwone krostki koło i na nosku.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *