Kilka faktów, o których warto pamiętać
- Szczepionki nie są wstrzykiwane do krwi (żadne, te przeciw grypie również nie są!).
- W tym roku na polskim rynku pierwszy raz będzie dostępna szczepionka donosowa (więcej o niej poniżej).
- Wiem, że „kiedyś się zaszczepiłem i dawno nie byłem taki chory” krąży co roku w komentarzach. Nie twierdzę, że ludzie nie chorują, ale może ktoś mi wytłumaczy w jakim mechanizmie zabite wirusy ze szczepionki zmartwychwstają i wywołują grypę? Szczepionka donosowa zawiera wirusy żywe, ale one są atenuowane, więc nadal grypy nie wywołają. Więcej o „grypie po szczepieniu”: klik.
- Szczepionki nie są trucizną – służą profilaktyce zdrowotnej, zapobiegają powikłaniom chorób zakaźnych i zgonom.
- Szczepionki przeciw grypie mogą powodować niepożądane odczyny poszczepienne, ale ich bezpieczeństwo jest tak duże, że mogą być stosowane zarówno u małych dzieci jak i u kobiet w ciąży. W tej ostatniej grupie nie zaleca się szczepionki donosowej (chociaż nie zaobserwowano wpływu na płód) – jest co prawda zarejestrowana u dzieci, ale jak wiadomo nastolatki też w ciąży bywają.
- Od szczepionki nie dostaniesz autyzmu.
- Wirusy nie są przestarzałe – co roku skład szczepionki jest aktualizowany (stąd np w tym roku opóźnienie w sprzedaży szczepionek, bo preferowany skład pojawił się miesiąc później). Więcej o aktualizacji składu pisałam tutaj: klik.
- Podsumowując: szczepionka przeciw grypie bez względu na to którą z nich wybierzesz – nie wywoła grypy! Możesz mieć NOP w postaci bólu głowy, mięśni czy gorączki, ale nie dostaniesz grypy, która jak przypominam może dawać ciężkie powikłania!
Szczepionki przeciw grypie sezon 2019/2020
- Wszystkie trzy szczepionki są zgodne z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia dla półkuli północnej oraz z zaleceniami Unii Europejskiej na sezon 2019/2020.
- Na pełną odpowiedź immunologiczną potrzebujemy zazwyczaj 2–3 tygodni od momentu zaszczepienia, a sama szczepionka działa od 6-12 miesięcy.
- Żadna ze szczepionek nie zawiera aluminium czy tiomersalu.
- Wszystkie szczepionki mają podobną skuteczność (bez względu na drogę podania)
| sezon 2019/2020 | Influvac Tetra | Vaxigrip Tetra | Fluenz Tetra |
|---|---|---|---|
| wiek osoby szczepionej | dla osób dorosłych i dzieci w wieku od 3 lat | powyżej 6 miesiąca życia | powyżej 24 miesiąca życia do 18 roku życia |
| sposób podania | głęboko podskórnie lub domięśniowo | podskórnie lub domięśniowo | donosowo |
| rodzaj szczepionki | inaktywowana | inaktywowana | żywa, atenuowana |
| cena (vaxigrip, jako refundowany - cena stała - pozostałe mogą się różnić w zależności od apteki) | 39 zł ? | 45 zł, dla seniorów (>65 rż. 22 zł) | 85 zł ? (szczerze powiem, że udało mi się znaleźć w jednym źródle tylko - mam nadzieję, że będzie niższa) |
| szczepy | wirus grypy typu A-H1N1, wirus grypy A-H3N2, wirus grypy B (2 szczepy) | wirus grypy typu A-H1N1, wirus grypy A-H3N2, wirus grypy B (2 szczepy) | wirus grypy typu A-H1N1, wirus grypy A-H3N2, wirus grypy B (2 szczepy) |
| Dzieci 6.–35. mż. | Brak rejestracji | 1 dawka 0,5 ml Dzieciom do ukończenia 9. rż., szczepionych po raz pierwszy należy podać 2. dawkę szczepionki po upływie co najmniej 4 tygodni | Dzieci po 24 msc życia: 0,2 ml (podawane po 0,1 ml do każdego nozdrza). Dzieciom do ukończenia 9. rż., szczepionych po raz pierwszy należy podać 2. dawkę szczepionki po upływie co najmniej 4 tygodni |
| Dorośli i dzieci po 36. mż. | 1 dawka 0,5 ml (jeśli dziecko do 9 roku życia dotychczas nieszczepione to druga dawka po 4 tygodniach od pierwszej) | 1 dawka 0,5 ml (jeśli dziecko do 9 roku życia dotychczas nieszczepione to druga dawka po 4 tygodniach od pierwszej) | Dzieci po 24 msc życia: 0,2 ml (podawane po 0,1 ml do każdego nozdrza). Dzieciom do ukończenia 9. rż., szczepionych po raz pierwszy należy podać 2. dawkę szczepionki po upływie co najmniej 4 tygodni |
| substancje pomocnicze | chlorek potasu diwodorofosforan potasu disodu fosforan dwuwodny octan sodu dwuwodny chlorek wapnia | chlorek sodu disodu fosforan dwuwodny potasu diwodorofosforan chlorek potasu woda do wstrzykiwań | Sacharoza fosforan dipotasu diwodorofosforan potasu żelatyna (wieprzowa, typ A) chlorowodorek argininy glutaminian sodu jednowodny |
| śladowe ilości | albumina jaja kurzego formaldehyd bromek trimetyloaminowy polisorbat 80 gentamycyna | albumina jaja kurzego neomycyna formaldehyd octoxynol-9 | białka jaja kurzego gentamycyny |
Kilka słów o tym co może zdarzyć się po szczepieniu, a na co można się przygotować (dla odmiany – na powikłania grypy nie można się przygotować)
Najczęściej zgłaszanym działaniem niepożądanym po podaniu szczepionki we wszystkich populacjach łącznie z całą grupą dzieci od ukończenia 6. miesiąca życia był:
- ból w miejscu wstrzyknięcia – jest na to rada! Postępowanie by zmniejszyć ból w trakcie szczepienia: klik. Po szczepieniu: lek przeciwbólowy (oczywiście dostosowany do wagi dziecka).
Dodatkowo w podgrupie dzieci w wieku poniżej 24. miesięcy, najczęściej obserwowanym działaniem
niepożądanym była drażliwość – tutaj również jest rada, bo często ta drażliwość wynika z bólu i wystarczy podać podobnie jak wyżej – lek przeciwbólowy (paracetamol lub ibuprofen).
W podgrupie dzieci w wieku od 24. miesięcy do ukończenia 35. miesiąca najczęściej obserwowanym
działaniem niepożądanym było złe samopoczucie – stosujemy również lek przeciwbólowy.
W razie reakcji w miejscu wkłucia (obrzęk, zaczerwienienie) możemy zastosować okłady z sody oczyszczonej. Więcej o tym pisałam tutaj: klik.
Oczywiście na bóle głowy i bóle mięśni obserwowane niekiedy u starszych dzieci i osób dorosłych – również można zastosować leczenie objawowe (przeciwbólowe).
Szczepionka donosowa
Nowość w Polsce w tym sezonie. W Wielkiej Brytanii szczepionka ta jest powszechnie stosowana u dzieci. W Stanach Zjednoczonych jest na rynku od 2003 r.
Plusem jest na pewno fakt, że podanie nie wymaga ukłucia. Co jest szczególnie ważne u dzieci szczepionych po raz pierwszy (dwie dawki).
Szczepy wirusa zawarte w tej szczepionce replikują się tylko w nosogardzieli, a będąc wrażliwe na temperaturę nie replikują się w płucach.
Sama szczepionka ma nieco więcej ograniczeń do stosowania:
- odpadają dorośli, odpadają kobiety w ciąży
- nie można stosować jej u dzieci leczonych salicylanami
- jeśli dziecko choruje na choroby upośledzające działanie układu immunologicznego (ostre i przewlekłe białaczki; chłoniak; objawowe zakażenie HIV; niedobory odporności komórkowej) lub leczone jest dużymi dawkami kortykosteroidów – również nie podamy szczepionki donosowej.
Moje wybory?
Ja w tym roku wybiorę na pewno szczepionki inaktywowane – mam już zamówione dla całej rodziny.
Więcej o moich wyborach grypowych (dlaczego szczepię cała rodzinę) tuta: klik.
Więcej o grypie: klik
Witam,
Musze sprostowac informacje. Mieszkam w Stanach i juz kilka lat temu wycofano tutaj szczepienia dzieci przeciw grypie szczepionka donosawa. Badania wykazaly, ze jej skutecznosc byla bardzo niska. Nie jestem pewna czy nadal podaje ja sie doroslym. Mozliwe, ze w Wielkiej Brytanii nadal sie je stosuje, ale nie w Stanach.
nie wiem jaka to była szczepionka ani jak duże badania. W warunkach europejskich nie słyszałam o takiej sytuacji. Skuteczność obu rodzajów szczepionek jest zbliżona.
S jak to jest z niemowlakami ? Mój pediatra odradził szczepienie mojej 7 miesięcznej córki i sama nie wiem co robić. Dziecko w pełni zdrowe, szczepione zgodnie z harmonogramem.
niemowlęta po 6 miesiącu życia mają zalecane to szczepienie. Zapraszam do moich wyborów: klik – tam trochę wyjaśniam. Jeśli z jakichkolwiek przyczyn nie chce pani szczepić w tym sezonie to warto zadbać o szczepienie otoczenia (mama, tata, dziadkowie) – to w pośredni sposób uchroni dziecko
Witam, co to znaczy że szczepionka jest atenuowana?
Że wirus który wchodzi w jej skład jest tak zmodyfikowany by nie był zjadliwy – by nie wywoływał choroby.
A co jeśli dziecko na alergię na jajko? W składzie szczepionki jest jajko.
alergia na białko jaja o ile nie objawia się wstrząsem anafilaktycznym (spadek ciśnienia, trudności z oddychaniem) to nie jest przeciwwskazaniem do szczepienia.
Witam, chcialabym zapytac jaki powinien byc odstep czasu pomiedzy szczepieniem syna 27mcy na ospe (2 dawka), a szczepieniem na grype (szczepionka donosowa). Dziekuje
4 tygodnie, bo obie szczepionki są żywe. Pozdrawiam 🙂
Jaki powinien być odstęp między szczepieniem na meningokoki C a szczepieniem na grypę? Czy ma znaczenie czy to szczepienie donosowe czy tradycyjne?
dowolny bo meningokoki są zabite.
Witam, jestem w 28tc i chciałam się zaszczepic na grypę oraz krztuśca. Czy obie szczepionki mogą być podane w tym samym czasie mając też cukrzyce ciążowa?
Pozdrawiam Magda
tak. nie ma przeciwwskazań w sytuacji cukrzycy ciążowej
Według informacji jakie apteka uzyskała w hurtowni to szczepionka donosowa będzie dostępna od połowy listopada.Czy czekać ze szczepieniem 3 latki która chodzi do przedszkola a w domu jest 3 miesięczne niemowlę?
jeśli ukłucie nie jest dla nie dużą traumą to ja bym nie zwlekała.
Chciałam się zapytać czy jest sens aby szczepić się na grypę jeśli nigdy na nią nie chorowałam? Mam 31 lat
oczywiście.
Jestem obecnie w ciąży. Synek ma zdiagnozowana wadę serca w postaci niedorozwoju lewej komory. Wiem już, że będzie trzeba bardzo na niego uważać, bo każda infekcja będzie dla niego groźna. Czy jeśli zaszczepie się na grypę to czy jest ryzyko, że mogę go zarazić? Mamy jeszcze starszego synka i ma zalegla szczepione mmr. Będziemy go szczepić po narodzinach drugiego synka i też się obawiam, bo słyszałam że może wystąpić np odra poszczepienna. Czy może Pani doktor rozwiać moje wątpliwości.
Obie szczepionki można podać. Ani pani nie zarazi dziecka szczepiąc się w ciąży, ani starszy synek po szczepieniu mmr. Nie ma takiej możliwości, a ryzyko choroby u maluszka jeśli otoczenie nie będzie zaszczepione jest realne.
Witam jaki odstęp należy zachować po skończeniu antybiotyku, żeby zaszczepić dziecko?
można zaszczepić gdy dziecko będzie w dobrym stanie ogólnym i nie będzie przeciwwskazań w badaniu kwalifikacyjnym przed szczepieniem. Pozdrawiam 🙂
Witam
Czy karmiąc piersią można skorzystać ze szczepionki na grype?
Pozdrawiam
oczywiście. Jest zalecana dla mam karmiących
Witam. Jaka jest różnica między szczepionka influvac tetra a vaxigrip tetra dla dzieci powyżej 3 r.z. szepionych poraz pierwszy ?
cenowa tylko. Obie szczepionki są dobre, bezpieczne i z wirusami na aktualny sezon.
Dlaczego u dorosłych nie stosuje się szczepionki donosowej?
nie jest zarejestrowana w tej grupie wiekowej po prostu. Myślę, że celuje się do młodszej grupy bo to dzieci odnoszą więcej korzyści z braku ukłucia.
Witam serdecznie. Chciałabym się poradzić. Chciałam zaszczepić siebie i syna na grypę. Niedawno (tydzień temu) zaszczepilam syna 1 dawka na ospe. Kiedy mogłabym zaszczepić syna na grypę? Jeszcze czeka nas szczepienie 6w1 po 16mc (wyznaczony na początek listopada) czy da się to jakoś pogodzić? Jak zrobić to kolejnością i z jakim odstępem.? Teraz synek jest chory niestety – problemy jelitowe (prawdopodobnie wirus bo krąży po domownikach, gdzie zaczęło się ode mnie). Prosze o radę. Pozdrawiam
Witam. Czy po przyjęciu szczepionki Influvac tetra trzeba zachować odstęp czasowy przed zajściem e wciążę? Jeśli tak to jak długi.
nie trzeba
Ciagle waham się czy zaszczepić córkę. wiem, że to juz ostatni moment i każde dziecko reaguje inaczej na szczepionke, ale czy Pani córki miały jakieś skutki uboczne szczepień? i czy faktycznie mniej chorowały w sezonie?
Prosze uprzejmie o wskazówkę 🙂
Pozdrawiam
Moje córki generalnie nie chorują często. Żadnych skutków ubocznych nie miały nigdy po szczepieniu przeciw grypie – ewentualnie niewielka bolesność w miejscu podania szczepionki. a wszystkie szczepione są od niemowlęctwa.
Witam. Czy należy zachować jakiś odstęp czasowy pomiędzy szczepieniem na grypę (Influvac tetra) a planowaniem ciąży?
nie, to szczepionka zabita i tutaj nie ma takiej zasady.
Witam 🙂
Wydawało mi się, że mówiła Pani, że po 3rż jedna dawka grypy, a tutaj jest napisane w tabelce, że 2, hmmm Chodzi o te z wkłuciem. Mam dwie córki 11mcy i 3,5latka. Obie dwie dawki czy nie?
Pozdrawiam 🙂
zalezy czy są szczepione po raz pierwszy
A co jesli dziecko szczepione pierwszy raz dostanie tylko jedną dawkę?
to w nastepnym sezonie ta sama zasada
Witam zaszczepilam dzieci szczepionka donosowa i doczytałam dopiero teraz ze nie należy stosować salicylanow przez 4 tygodnie po szczepieniu i w związku z tym chciałam się zapytać czy jeżeli dziecko w tym czasie dostanie gorączkę to nie można podać ibuprofenu przez tak długi czas?
ibuprofen tak. chodzi o kwas acetylosalicylowy – ale u dzieci i tak się go nie podaje -jedynie w niektórych sytuacjach
Witam, czy można zaszczepić na jednej wizycie dziecko 16miesięcy na grypę i MMR? Syn ma alergie na białko jaja kurzego kl 4. I czy jest jakiś czas jaki należy odczekać po przebytej biegunce?
Witam, Pani Doktor, zastanawia mnie jaka powinna być procedura wykonywania szczepień i przygotowania do szczepienia oraz pobierania krwi. Chodzi mi bardziej o higienę i zapobieganie zakażeniem, czego możemy się domagać od personelu, mycie, dezynfekcja, kolejność, ile razy zmienia się rękawiczki itd, może mogłaby Pani poruszyć ten temat. Pozdrawiam.
Witam serdecznie. Byliśmy umówieni na szczepienie na grypę dla syna który ma 1,5 roku. Coś mnie tknelo i zapytałam o nazwę premaratu. Pani mi podała że jest to Influvax Tetra więc nie zgodziłam się na szczepienie. Bo czytam u Pani jakie są rodzaje itd. Pani powiedziała że że nie wiadomo czy uda się załatwić to dla dzieci. Co by się stało gdybym nie zapytała i zaszczepila syna?
prawdopodobnie nic by sie nie stalo, ale rejestracja jest dla starszych dzieci (póki co – może w kolejnym sezonie bedzie już po 6 msc zycia)
Czy w obecnej chwili (luty) jest sens szczepić dziecko i siebie przeciw grypie?syn 4 lata przedszkolak a ja ciągła praca z ludźmi 😪
Witam. Czy jeżeli dziecko 5l dostało pierwszą dawkę vaxigrip tetra to za 4 tygodnie mogę podać 2 dawkę szczepionką donosową?
Witam:) dlaczego dziecko wcześniej nie szczepione musi mieć podane dwie dawki szczepionki na grypę? Co zrobic jeśli z powodu przeziębień nie kwalifikuje się do podania drugiej dawki w okresie 4-6 tygodni od pierwszej? Bardzo prosze o informacje 🙂 i Dziekuje:) i pozdrawiam:)
Czy szczepionkę donosową podaje się dziecku z katarem? Czy ma ona wtedy szanse zadziałać prawidłowo?
Proszę o podanie linku do badań odnośnie bezpieczeństwa i skuteczności szczepień. Wg mojej wiedzy takie badania nie istnieją, a zalecane są nawet kobietom w ciąży. Brak też odpowiedzialności po wystąpieniu ciężkich powikłań i funduszu odszkodowawczego jak to ma miejsce w innych krajach.
Proszę:
ANZIC Influenza Investigators, Webb SA, Pettilä V, Seppelt I, i in. Critical care services and 2009 H1N1 influenza in Australia and New Zealand. N Engl J Med 2009; 361:1925-34.
Dodds L, McNeil SA, Fell DB, i in. Impact of influenza exposure on rates of hospital admissions and physician visits because of respiratory illness among pregnant women CMAJ 2007;176:463-8.
Fell DB, Sprague AE, Liu N, i in. H1N1 influenza vaccination during pregnancy and fetal and neonatal outcomes. Am J Public Health. 2012;102:e33-40.
Fiore AE, Bridges CB, Katz JM, i in. Inactivated influenza vaccines, W: Plotkin S, Orenstein WA, Offit PA red. Vaccines Wyd 6. Elsevier Saunders 2013:257-93.
Håberg SE, Trogstad L, Gunnes N, i in. Risk of fetal death after pandemic influenza virus infection or vaccination. N Engl J Med 2013;24:368:333-40.
Heikkinen T, Young J, van Beek E, i in. Safety of MF59-adjuvanted A/H1N1 influenza vaccine in pregnancy: a comparative cohort study. Am J Obstet Gyneco. 2012; 207:177.e1-8.
Hisano M, Yamaguchi K. Usefulness of influenza vaccination during pregnancy to mothers and young infants. Expert Review of Vaccines 2012;11:903-5
Jamieson DJ, Honein MA, Rasmussen SA, i in. H1N1 2009 influenza virus infection during pregnancy in the USA. Lancet 2009;374:451-8.
Källén B, Olausson PO. Vaccination against H1N1 influenza with Pandemrix during pregnancy and delivery outcome: a Swedish register study. 2012; 119:1583-90.
Launay O, Krivine A, Charlier C, i in. Low rate of pandemic A/H1N1 2009 influenza infection and lack of severe complication of vaccination in pregnant women: a prospective cohort study. PLoS One. 2012;7(12):e52303.
Mertz D, Kim TH, Johnstone J, i in. Populations at risk for severe or complicated influenza illness: systematic review and metaanalysis. Br Med J 2013;347:f5061.
Moro PL, Broder K, Zheteyeva Y. i in. Adverse events in pregnant women following administration of trivalent inactivated influenza vaccine and live attenuated influenza vaccine in the Vaccine Adverse Event Reporting System, 1990-2009. Am J Obstet Gynecol 2011;204:146.
Mosby LG, Rasmussen SA, Jamieson DJ. 2009 pandemic influenza A (H1N1) in pregnancy: a systematic review of the literature. Am J Obstet Gynecol 2011;205:10-8
Naleway AL,Kurosky S, Henninger ML, i in. Vaccinations Given During Pregnancy, 2002–2009: A Descriptive Study. Am J Prev Med 2014;46:150-7.
Pasternak B, Svanström H, Mølgaard-Nielsen D, i in. Vaccination against pandemic A/H1N1 2009 influenza in pregnancy and risk of fetal death: cohort study in Denmark. BMJ 2012;344:e2794.
Pierce M, Kurinczuk JJ, Spark P, i in. Perinatal outcomes after maternal 2009/H1N1 infection: national cohort study BMJ 2011;342:d3214.
Puleston R, Bugg G, Hoschler K, i in. Multi-centre observational study of transplacental transmission of influenza antibodies following vaccination with AS03(A)-adjuvanted H1N1 2009 vaccine. PLoS One 2013;8:e47448.
Safety of immunization during pregnancy. A review of the evidence. Global Advisory Committee on Vaccine Safety. WHO, 2014.
Sammon CJ, Snowball J, McGrogan A, i in. Evaluating the hazard of foetal death following H1N1 influenza vaccination; a population based cohort study in the UK GPRD. PLoS One. 2012 Dec 20;7(12):e51734.
Shakib JH, Korgenski K, Presson AP, i in. Influenza in Infants Born to Women Vaccinated During Pregnancy. Pediatrics 2016;137:6.
Siston AM, Rasmussen SA, Honein MA, i in. Pandemic 2009 influenza A(H1N1) virus illness among pregnant women in the United States. JAMA 2010;303:1517-25.
Steinhoff MC, Omer SB, Roy E, i in. Neonatal outcomes after influenza immunization during pregnancy: a randomized controlled trial. CMAJ 2012;184:645-53.
Thompson MG,Kwong JC, Regan AK i wsp. Influenza Vaccine Effectiveness in Preventing Influenza-associated Hospitalizations During Pregnancy: A Multi-country Retrospective Test Negative Design Study, 2010–2016. Clinical Infectious Diseases, 2019, 68, 9, 1, 1444–1453.
Walsh LK i wsp. Health outcomes of young children born to mothers who received 2009 pandemic H1N1 influenza vaccination during pregnancy: retrospective cohort study. BMJ, 2019; l4151.
AusVaxSafety. Pregnant women. July 2019.
Czy szczepionki na grypę co roku muszą przechodzić dokładne badania kliniczne i tzw. „złoty standard”? Czy ze względu na małe zmiany w nich nie ma takiej potrzeby?
Kiedy zaczyna się sezon szczepień? Kiedy szczepionki są dostępne w aptekach? Można szczepić cały rok?
Witam
Jestem mama bliźniaków 13 miesięcznych. Są po szczepieniu na różyczek Odrę i świnie (pirorix) plus ospa (varivax). Szcepionka była w poniedziałek tj 8.06. W czwartek 11.06. Czyli jeśli dobrze liczę w czwartej dobie u córki pojawiła się temperatura w okolicach 38 i brak apetytu. Podałam ibuprofen temperatura spadła do 37.5. Pomimo temp dziecko wesołe. Noc temperatura 38.5. Podawane paracetamol w czapkach i ibum na zmianę. Kolejna doba temp 38.8 w ciągu dnia. Reakcja po lekach 38. Wieczór temperatura 39.5 i wysypka w postaci czerwonych plamek pod kolanami. W nocy temp 38.5. Leki cały czas podawane . W sobotę rano temp 37.7. Podawane leki przeciwgoraczkowe. Bałam się że temp wzrośnie i nie będę mogła zbić. Wieczorem znowu temp wzrosła w okolicy 37.7. Niedzielę tj 13.06 czyli jeśli dobrze liczę 7 doba temp ustapila. Tzn rano jeszcze stan podgoraczkowy. W późniejszych godz temp juz w normie. Niestety w niedzielę wystąpił ogólny stan osłabienia. Słabo zareagowała na nasze wołania. Oczka zmęczone i ogólne rozdrażnienie. Po popołudniowej dłuższej niż zwykle drzemce zachowanie wróciło prawie do normy . Czy to były skutki uboczne szczepienia . Czy ten stan zmęczenia i osłabienia to może być coś poważnego. Oczywiście potęguje we mnie strach dotyczący mmr A autyzmu. Dodam tylko że córka rozwija się prawidlo. Pediatra nie ma żadnych zastrzeżeń. Bardzo proszę o odpowiedź i z góry dziękuję
Witam, czy mogę zapytać czym podyktowany jest Pani wybór szczepionki inaktywowanej nad tą żywą donosową (w przypadku dzieci)? Czy jeśli podam dzieciom pierwszy raz w tym sezonie szczepionkę donosową w 2 dawkach, to za rok będę mogła podać szczepionkę inaktywowaną już w jednej dawce?
Witam serdecznie. Czy na wczesnym etapie ciąży można się zaszczepić na grypę? Nie jest to niebezpieczne? W internecie w większości pisze ze nie wskazanie w 1 trymestrze cięży. Proszę o szybką odpowiedź bo zaraz ruszają szczepienia.