— o szczepieniach —

Udo? Ramię? – gdzie wykonujemy szczepienie?

18 grudnia 2017

Zacznijmy od podstawowej kwestii, która często jest w internecie błędnie przekazywana: szczepionki nie są podawane dożylnie! Nie wstrzykujemy nic do krwi dziecka. Podobnie jak coś zjadamy to też nie wstrzykujemy sobie tego do krwi, a jak stosujemy steryd do nosa to nie trafia on do mózgu. Wiem, że to oczywiste oczywistości, ale jednak nie dla wszystkich. Szczepionki mogą mieć różne drogi podania, ale nie jest to droga dożylna.

Drogi podania szczepionek

Szczepionki podajmy: domięśniowo lub podskórnie lub śródskórnie lub doustnie lub donosowo.

Skąd wiadomo, gdzie podać szczepionkę?

Badania kliniczne. To w trakcie ich przeprowadzania ustala się jaka droga podania będzie jednocześnie skuteczna i bezpieczna. Jest to w pewnym stopniu wynikiem składu danego preparatu (zastosowania substancji pomocniczych). Na przykład – domięśniowe podanie szczepionki zalecane jest przede wszystkim w przypadku szczepionek zawierających adiuwanty (aluminium). Ich zbyt płytkie podanie może powodować większą ilość miejscowych odczynów niepożądanych (duże zaczerwienienie czy podskórne guzki).

Miejsce podania szczepionki wybierane jest również w taki sposób by ryzyko uszkodzenia nerwów, naczyń czy tkanek było MINIMALNE.

W przypadku każdej szczepionki droga podania jest ściśle określona w CHPL (charakterystyce produktu leczniczego):

  • BCG – szczepienie przeciwko gruźlicy (pierwsza doba). Podajemy śródskórnie. Zgodnie z rekomendacjami WHO, szczepionka BCG powinna być podana w okolicę mięśnia naramiennego lewej kończyny górnej (w części środkowej). Wstrzyknięcie szczepionki w wyższą część ramienia może przyczynić się do powstania keloidu. Jest to jedyna szczepionka w 1 roku życia, którą podawać się powinno w ramię. W przypadku pozostałych preparatów preferowaną drogą podania jest udo!
  • DTPw – refundowaną przez NFZ, szczepionkę pełnokomórkowa przeciwko błonicy-tężcowi-krztuścowi zgodnie z CHPL podajemy podskórnie w mięsień naramienny lub przednioboczną część uda. Jak podaje producent – dla zminimalizowania odczynów miejscowych związanych z adiuwantem – zaleca się domięśniowe podanie szczepionki. Wybór nie jest tutaj dowolny – albo ramię albo udo, bo u dzieci do 18 miesiąca życia wybieramy udo – bez względu czy podajemy domięśniowo czy podskórnie (CHPL nie precyzuje wieku dziecka – mówią o tym ogólne zasady przeprowadzania szczepień).
  • DTPa – w tym również szczepionki 5w1 i 6w1 podajemy zgodnie z CHPL – domięśniowo. W przypadku podaży do mięśnia wybieramy u niemowląt i małych dzieci (do 3 roku życia) przednioboczną część uda. W przypadku dzieci starszych (do około 18. miesiąca życia) wybieramy również przednioboczną część uda lub mięsień naramienny – tutaj kierujemy się przede wszystkim masą mięśniową.  U dzieci po 18 miesiącu życia – podajemy w mięsień naramienny.
  • Szczepienie przeciwko Haemophilus influenzae b – podajemy domięśniowo (podskórnie jedynie u pacjentów z małopłytkowością lub zaburzeniami krzepnięcia)
  • MMR/Priorix – podajemy domięśniowo lub podskórnie (zwłaszcza u pacjentów z małopłytkowością lub zaburzeniami krzepnięcia)
  • wzw typu B – podajemy domięśniowo (podskórnie jedynie u pacjentów z małopłytkowością lub zaburzeniami krzepnięcia)
  • szczepionki przeciwko pneumokokom i meningokokom – podajemy domięśniowo
  • szczepionki przeciwko rotawirusom – podajemy doustnie
  • szczepionkę przeciwko poliomyelitis – podajemy domięśniowo lub podskórnie
  • szczepionkę przeciwko ospie – podajemy podskórnie

Określone są również konkretne długości igieł w zależności od wieku pacjenta.

Dużo szczepień – mało kończyn

W związku z tym, że w Polsce stosuje się nadal szczepionkę pełnokomórkową, a szczepionki 5w1 czy 6w1 (wysoceskojarzone) nie są refundowane to pojawia się problem. Na jednej wizycie podaje się 4 szczepionki. Zgodnie z z zasadami jeżeli podczas jednej wizyty wykonywanych jest kilka szczepień, każdą szczepionkę najlepiej podać w inną okolicę anatomiczną ciała. I jak to się ma do tego uda, o którym wyżej pisałam? Jak podać wszystko co domięśniowe w udo skoro mamy tylko dwa uda, a 4 szczepionki?

U niemowląt – do 1 roku życia podaje się szczepionki w uda z zachowaniem 2,5 cm odległości między dwoma wkłuciami (dwa ukłucia udo prawe i dwa ukłucia udo lewe). 

W badaniu obejmującym 1,4 mln dzieci zaobserwowano, że podawanie szczepionki błonica-tężec-krztusiec w udo zamiast w ramię, wiąże się z mniejszą ilością NOPów nie tylko u niemowląt, ale i u starszych dzieci. Co więcej podanie w udo nie tylko poprawia bezpieczeństwo ale i immunogenność szczepionki. Niemowlęta po podaniu domięśniowym w mięsień uda płaczą krócej niż te którym szczepienie podano w mięsień naramienny.

Udo do zapamiętania

Podsumowując: stosowanie zasady – „w pierwszym roku życia szczepimy w udo” (nie dotyczy szczepienia BCG) – poprawia bezpieczeństwo szczepień, zmniejsza ilość NOPów a tym samym zmniejsza Wasz rodzicielski lęk przed szczepieniem.

Zasada z domięśniowym podawaniem w udo tyczy się również dzieci po 1 roku życia – najlepiej do 18 msc życia podawać w udo (szczepionkę odra-świnka-różyczka można podać podskórnie w ramię).

  • Andrew T. Kroger, Ciro V. Sumaya, Larry K. Pickering: General recommendations on immunization. Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). Morbidity and Mortality Weekly Report, 2011; 60 (RR-02): 1–60
  • CHPL DTPw
  • CHPL Synflorix
  • CHPL Prevenar 13
  • CHPL Priorix 
  • CHPL Imovax
  • CHPL Act-Hib
  • CHPL Hiberix
  • CHPL Varilix
  • CHPL Bexsero
  • CHPL Nimenrix
  • Vaccination Site and Risk of Local Reactions in Children 1 Through 6 Years of Age; Lisa A. Jackson, Do Peterson, Jennifer C. Nelson, S. Michael Marcy, Allison L. Naleway, James D. Nordin, James G. Donahue, Simon J. Hambidge, Carolyn Balsbaugh, Roger Baxter, Tracey Marsh, Lawrence Madziwa, Eric Weintraub; Pediatrics
    January 2013
  • Pediatrics. 2011 Mar; Injection site and risk of medically attended local reactions to acellular pertussis vaccine. Jackson LA1, Yu O, Nelson JC, Dominguez C, Peterson D, Baxter R, Hambidge SJ, Naleway AL, Belongia EA, Nordin JD, Baggs J; Vaccine Safety Datalink Team.
  • Are there differences in immunogenicity and safety of vaccines according to the injection method? Ajana F1, Sana C, Caulin E.

Zachęcam Was do zakupu ebooka szczepionkowego „309 pytań o szczepienia” gdzie znajdziecie odpowiedzi na całe mnóstwo pytań!

309 pytań o szczepienia

80 thoughts on “Udo? Ramię? – gdzie wykonujemy szczepienie?”

    1. zadziała na pewno, ale w jakim stopniu to ciężko mi powiedzieć warto zwrocic uwage na kolejnych szczepieniach zeby to jednak było udo. oczywiscie powinna tego pilnowac pieleganiarka…

      1. A co jeśli pielęgniarka twierdzi, że szczepienie w ręce jest prawidłowe i nie będzie kłuć 4 miesięcznego dziecka 4 razy w uda? Jest możliwość aby jakoś to wyegzekwować?

          1. Pani Doktor, dzisiaj córka 13 miesięcy będzie miała szczepienie na meningokoki (Bexsero albo Nimenrix, zdecyduje lekarz). Chcę zastosować plaster emla i myśle gdzie go nakleić. Wolałabym udo, ale boje się ze pielęgniarka stwierdzi, ze powyżej roku to już w ramie.. bezpieczniej nakleić koniec końców w to ramie?

  3. Czy szczepionka Prevenar może być dana u osoby dorosłej w pośladek. Bardzo proszę o odpowiedź, martwię się a dzisiaj mi tak dali. Pozdrawiam Jola O.

    1. u dzieci absolutnie nie, ze względu na ryzyko uszkodzenia znajdujących się tam ważnych nerwów oraz dużą ilość tkanki tłuszczowej, która osłabia działanie szczepionki. u dorosłych – nie mam pojecia. Jesli poprawną techniką wykonano szczepienie to powinno byc ok.

  4. Witam! Gdzie mogę znaleźć źródło informacji, że lepiej nie szczepić w ramię maluszków? Chrześniaczka była ostatnio tak zaszczepiona, uczuliłam na to siostrę, lecz pielęgniarka powiedziała jej, że „pierwsze słyszy” i „bzdur w internecie jest pełno”. Planuje się do niej wybrać, ale potrzebuje sprawdzonego źródła, żeby nie mogła się wywinąć i doedukowała w tej sprawie. Na końcu jest kilka źródeł, niestety nie mam do wszystkich dostępu, więc prosiłabym serdecznie o wskazanie konkretnego, gdzie jest informacja „U niemowląt – do 1 roku życia podaje się szczepionki w uda z zachowaniem 2,5 cm odległości między dwoma wkłuciami (dwa ukłucia udo prawe i dwa ukłucia udo lewe). „. Z góry dziękuję i pozdrawiam!

    1. To jest w ogólnych zaleceniach dotyczących szczepien. Chociażby na stronie mp.pl czy w fachowej literaturze do której każdy lekarz ma dostęp. Mysle ze pielęgniarka równiez

  5. Mój synek będzie miał szczepienie za nie cały miesiąc (drugi miesiąc życia). Zdecydowaliśmy się na szczepionkę 6w1. Czy dobrze rozumiem, że szczepionka na pneumokoki powinna być podana w przednioboczna część uda domięśniowo tak jak ta 6w1? Czy kłucie powinno być w takim wypadku w prawe i lewe udo? Czy wystarczy odstęp na jednym udzie? Niedawno koleżanka zaczepiła córkę szczepionką na pneumokoki i zrobili kłucie w ramię (2 miesiąc życia).

  6. Synek 18 miesięcy waga 15 kg, dostał infanrix hexa w wieku właśnie 18 miesięcy w ramie – czy zatem dobrze mu podano czy powinni w udo ?
    Priorix miesiąc wcześniej tez dostał w ramie, czy tez to jest okej ?

    1. Szczepionka Infanrix hexa powinna być podawana głęboko domięśniowo. w tym wieku dopuszcza się wykonywanie tego szczepienia w miesien naramienny.

  8. Moja córka ma 25 miesięcy. Przed nami seria szczepień w związku z wyjazdem do Malezji. Ostatnią szczepionkę Bexero dostała w lewe udo. Czy kolejne powinna dostawać już w rączkę? Co to znaczy kierujemy się masą mięśniową? to lepiej dalej w nogę czy nie? Nóżki są bardziej umięśnione niż ręce.
    czy słyszała pani/testowała plastry (emla) na zmniejszenie bólu przy szczepieniu?

    1. tak. to prawidłowe miejsce do 3 roku życia dla szczepień domięśniowych. podskórne – np mmr można podać w ramię. emla jest jedną z metod łagodzenia bólu – jak najbardziej można zastosować.

  9. Dzień dobry, mam pytanie, nie wiem do kogo się zwrócić, pielęgniarka podała mi szczepionkę Bexsero podskórnie zamiast domięśniowo, zanim zdążyłam zareagować było po sprawie, szczepionka nie jest tania, czy istnieje możliwość nieprawidłowej immunizacji po nieprawidłowym podaniu? Powinnam powtórzyć dawkę? Nie wiem co mam zrobić, a szczepionka swoje kosztuje, a ja zaraz zaczynam pracę na oddziale zakaźnym dzieci… Proszę o radę, nie mogę znaleźć żadnych informacji na zaufanych stronach typu MP.

  10. Moje dziecko 3 dawkę infanrix hexa dostało w rękę, w tricepsa… ( miało już skończone 18 miesiecy) po szczepieniu ręka była obolala, dziecko plakało, a potem była wysoka goraczka. Czy to wina niewłaściwego podania, czy mogło się stać coś złego? Nie wiem czemu dostało w naramienny …

    1. Szczepionka Infanrix hexa powinna być podawana głęboko domięśniowo – w tym wieku dopuszcza się podanie w miesien naramienny.

      1. A czy jest różnica który mięsień naramienny zostanie wybrany ?
        Córka 3 latka była szczepiona Nimenrixem w lewe ramie w triceps (? chodzi mi
        O ten mięsień „z tylu” ramienia )
        Czy to poprawna droga podania i odpowiedz na szczepienie będzie wystarczająca ??

  11. Byłam na szczepieniu z córką 19 miesięcy ma . Cały czas dostaje szczepienie w udo czy to prawidłowe podanie ? Czy już dawno powinno być w ramie ?

    1. zależy jaka droga podania będzie – jeśli domięśniowa to udo, jeśli podskórna to ramie (ta szczepionka ma dwie dopuszczalne drogi podania)

  13. To dziecko w wieku 18 miesięcy gdzie powinno być szczepione, w przypadku szczepionki domięśniowej ? Bo najpierw jest napisane ze niemowlęta oraz małe dzieci do 3 r.z. w udo, a następnie jest napisane ze dzieci od 18 m.z. już w ramie. Mam rozumieć, ze te dzieci do 3 r.z. to po prostu malutkie i chudziutkie ? Natomiast powiedzmy „normalne” i pulchne 🙂 już mogą w ramie ?

  14. Czy szczepienie u półtorarocznego dziecka może być podane zamiennie w tricepsa i mięsień naramienny ? Czy w tricepsa to błąd ?

  15. A jest jakaś różnica w immunizacji szczepionki Np. Mmr jak została podana podskórnie a nie domięśniowo?
    Po jakim czasie od podania gruźlicy można szczepić w lewe ramie ?

    1. w pierwszym roku wcale nie powinno się w ramię – tym bardziej w lewe. Później o ile w tej okolicy nic się nie dzieje to można.
      a różnicy w immunizacji nie ma.

  16. 6 marca synek był szczepiony BEXSERO w udo. 4 dni później ma wyczuwalne zgrubienie pod skórą. Miejsce nie boli i nie jest zaczerwienione. Czy mam się niepokoić? Kiedy ewentualnie to zgrubienie powinno ustąpić?

  18. Czy mozna szczepić w lewe ramie ? Mam tu na myśli to , ze w lewe dostaje się gruźlicę i czy w związku z tym trzeba ja omijać ?

  19. Dobry wieczór,
    dopiero dzisiaj trafiłam na ten artykuł…a się okazuje, że moje dziekco było szczepione źle??
    Do roku czasu miała podawane 4 ukłucia z czego dwa w nogę i dwa w ręce. Każde w inną kończynę…czy istnieje ryzyko, że te szczpieonki w ręcę w ogole nie będą działały (HiB i DTP)?
    Priorix po roczku miała podany w udo.
    Teraz mam dylemat bo szykuje nam się szczepienie na ospę i czytam że ma być wykonane podskórnie – co to znaczy? Jak mam na to zwrócić uwagę?
    Oraz pytanie odnośnie Bexsero po 18 miesiącu życia czy może być w udo czy ma być w ramie?
    Będę wdzięczna za odpwiedź.

  20. Na czym polega podanie szczepionki na ospę podskórnie? Skąd mam wiedzieć ze donrze podaje pielęgniarka fzyli podskronie a nie domiesniowo?

  21. witam , syn 24 m-ce po szczepieniu polio hib dtp ( dwa ramiona i jedno udo). Przy zastrzyku w ramie, lekarz wykonujący injekcję zawahał się a na ramieniu pojawil się obrzęk, miejsce czerwone i ciepłe. Czy szczepienie zostało wykonane poprawnie? Czy wybór miejsca jest zgodny z zaleceniami? Proszę o odpowiedź.

  22. Dzień dobry, mam pytanie o szczepienia w 2. roku życia. Czy np. Priorix (prawie 15 miesięcy) lepiej podać w udo czy w ramię? Oczywiście chodzi o zminimalizowanie wszelkiego ryzyka. Czytam, że MOŻNA w ramię (akurat o MMR). Ale czy trzeba? Ponadto czy pozostałe szczepionki w 2. roku życia można podawać dalej w udo, czy trzeba przejść na ramię? Dziękuję i pozdrawiam!

    1. Wybór miejsca podania zależy od masy mięśniowej i związany jest z osiągnięciem przez dziecko zdolności chodzenia, gdy już ją osiągnie preferuje się mięsień naramienny.

      1. Dziękuję.
        Dziecko jest drobnej budowy ciała, chodzi, ale jeszcze trochę niestabilnie.
        A czy jet Pani w stanie tak pokrótce odpowiedzieć na pytanie, dlaczego szczepionki podskórne są zalecane w ramię już powyżej 12 miesiąca życia, a domięśniowe – w udo aż do 3 roku życia? Podobno szczepienie w udo zmniejsza ryzyko niepożądanych odczynów, stąd te moje rozterki nt. miejsca szczepienia preparatem Priorix. Czy podanie go w udo ma jakieś negatywne aspekty?
        Dziękuję i pozdrawiam.

  23. Jeśli ramie to lewe czy prawe ? Ponoć lepiej prawe, ze względu na gruźlicę na lewym ramieniu ? Czy to prawda ? Chodzi oczywiście o dziecko w wieku ponad 1,5 roku

  25. POMOCY! Moja córka wiek 4miesiące dostała szczepionkę 6w1 w pupę, dokładnie nad pupą . Jakie mogą być konsekwencje? Co robić?

    2. O to ja też mam ten problem i nie wiem co o tym myśleć. Dziś moja córka 6miesiecy dostała szczepionkę 6w1 również nad pupa. Starsza 5lat również i była to szczepionka MMR. Zaznaczę że mieszkamy w Niemczech i szczepila je Pani pediatra. Jak zapytałam czemu tak podaje szczepionki (starsza była też szczepiona w Polsce i dawali w uda ) odpowiedziała że kiedyś lekarze tak dawali bo tu jest też mięsień. Teraz to jestem przerażona co robić ?

  26. Dzień dobry. Jesteśmy przed szczepieniem na meningo typu B. Czy jest jakieś preferowane miejsce podania dla dziecka 20 miesiecy ktore już chodzi? Wcześniej mielismy szczepienia w udo ze względu na to że córka nie chodziła ale kiedy zaczęła chodzić i szczepienie było w udo – bardzo ją bolała nozka i nie mogła na nią stanąć. Zastanawiam sie jak to jest ze szczepieniem na meningo? Dziękuję za odpowiedź.

  27. Dzień dobry, mój synek 3 msc byl szczepiony 6 dni temu przeciwko tezcowi, krztuscowi, blonnicy w raczke. Do dzisiaj boli go raczka, rusza tylko gora dół a gdy chce wlozyc paluszki do buzi badz jakas zabawke nie moze. Nie ma zaczerwienieniA. Czy to efekt po szczepieniu ?

  28. W piątek mieliśmy szczepienie na ospę preparatem Varilix. Nie jestem pewna, ale miałam wrażenie, że szczepionka została podana domięśniowo – sposób podania nie różnił się od szczepionek inaktywowanych. W miejscu wkłucia jest teraz mały siniak, po wkłuciu wyciekło troszkę krwi i pielęgniarka nie uciskała tego miejsca przed dłuższy czas zaraz po podaniu. Czy martwić się? Czy istnieje ryzyko powikłań lub słabej immunizacji jeśli popełniono? Synek póki co czuje się dobrze.

    1. raczej nie. jeśli podamy zbyt płytko (zamiast domięśniowo jeśli podamy podskórnie) to wtedy istnieje ryzyko większych miejscowych odczynów. W drugą stronę nie powinno to tak wyglądać. ale może jednak podanie było podskórne?

  29. W które udo szczepimy noworodka na WZW B ? W lewe czy w prawe? Może ktoś podać podstawę prawną gdzie znajdę w którem miejsca szczepić WZW i BCG u noworodka?

  30. Co się może stać jak na pierwszym szczepieniu wzw B i Hib było robione w ramie ?? Z tego co tu wyczytałam to noworodek powinien mieć wszystko w uda ?? Czy na drugim szczepieniu mam zwrócić uwagę pielęgniarce ?

    1. powinno być w uda u niemowlaka – wszystko oprócz BCG (w szpitalu) bo przy podawaniu w ramię zwiększa się ryzyko brzydkich odczynów miejscowych

  31. Czy nastolatka(13lat)można szczepic na pneumokoki szczepionka Synflorix,lekarz taka przepisał A ona jest przeznaczona dla młodszych dzieci?

  32. Córka dostała drugą dawkę Varilrix domięśniowo (prawe udo), po wyjęciu igły część płynu (jedna-dwie krople) wypłynęła z miejsca wklucia. Ma 18 miesięcy. Czy ta droga podania jest dopuszczalna? (w ulotce brak informacji o podaniu domięśniowym) Czy szczepienie jest ważne czy trzeba powtórzyć? Pielegniarka chyba źle widzi, ponieważ zaprzeczała aby coś wypłynęło, później powiedziała, że „to fizjologia”.

    1. Właśnie zauważyłam, że było już podobne pytanie. Proszę więc jeszcze tylko o odpowiedź czy częściowe wypłynięcie szczepionki Varilrix daje nam pełną skuteczność (nie utrzymalam córce rączki i sięgała do strzykawki, dlatego pielegniarka w obawie o złamanie igly szybko ją wyjęła).

  33. Witam, moja dwumiesięczna córka była kłuta w dwa ramiona i w dwa uda przy pierwszym szczepieniu poszpitalnym. Na lewym ramieniu, dwa tygodnie po podaniu szczepionki zrobił się siniak i guz a wcześniej wystąpiła temperatura. Szczepienie było w obecności lekarza.
    Czy powinnam stosować jakiś okład na rączkę?

  34. Witam, u mojej trzymiesięcznej córki, dwa tygodnie po szczepieniu w dwa uda i dwa ramiona, wystąpiła gorączka a na lewym ramieniu zrobiło się zasinienie, obrzęk i guz. Jak należy postępować w takiej sytuacji?

  35. Mój synek w wieku 4 miesięcy dostał dopiero pierwsze szczepionki na NFZ. Trzy w nogi i jedna w rączkę. I chodzi o tą rączkę. Miał trochę temperaturę ale 10 dni po szczepieniu nadal ma guzek i jakby siniak w miejscu szczepionki. Jest to powyżej szczepienia na gruźlicę. Czy ten odczyn traktować jako nop i interweniować w przychodni?

  36. Synek 17mscy dostal szczepionkę Infanrix Hexa w lewe ramię. Byłamm zupelnie nieświadoma że powinno być to prawe (a najlepiej udo) i nie zainterweniowałam.
    Dzisiaj, dzień po szczepieniu zrobil się odczyn również na bliźnie po gruzlicy.
    Czy poza opuchlizną i ew. Bólem są jakieś tego dalsze konsekwencje?

      1. Czy u dziecka powyżej 3 lat można podawać szczepionki w udo? Pierwszą w życiu szczepionkę miała podaną w wieku 34 miesięcy, teraz wybieramy się na drugą dawkę 6w1 (córka za 2 tygodnie będzie miała 3 lata).

  37. Dzień dobry,

    Córka (22 miesiące) dostała pierwsza dawkę ospy w udo, a druga w ramie. Czy ma to wpływ na skuteczność szczepienia?

  38. Dzień dobry, nigdzie w internecie nie mogę znaleźć informacji. Syn ma 5 lat, szczepienie przypominające MMR. Jest bardzo szczupły i ma rączki jak patyczki. Panicznie się boi szczepienia, chciałam przykleić plaster Emla, ale nie wiem czy na udo czy ramię?

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *