Krótko o antybiotykach

Antybiotyki to genialny wynalazek Alexandra Fleminga z 1928 roku. Odkrycie przypadkowe, bo Fleming po powrocie z wakacji zauważył, że jedna z jego płytek w laboratorium spleśniała. W miejscu pojawienia się pleśni zaobserwował zahamowanie wzrostu bakterii. Okazało się, że penicylina jest substancją produkowaną przez pleśń grzyba i to ona hamuje wzrost bakterii.

Antybiotyki to leki stosowane w leczeniu wszelkiego rodzaju zakażeń bakteryjnych oraz grzybiczych (te drugie są znacznie rzadsze). Ułatwiają organizmowi opanowanie infekcji.

Skuteczność antybiotyków jest bardzo duża, niestety ich nieprawidłowe używanie doprowadza do tego, że bakterie stają się na nie niewrażliwe. A tym samym z czasem zabraknie nam broni do walki z najcięższymi infekcjami.

Już sam Fleming przewidział zjawisko oporności na penicylinę.

Oporność na antybiotyki to sytuacja, w której nie zabija on lub nie hamuje namnażania bakterii. Wtedy
leczenie nie jest skuteczne. Istnieje tak zwana oporność naturalna, czyli powstała przed wprowadzeniem antybiotyków. To po prostu naturalna niewrażliwość bakterii na niektóre antybiotyki. Drugi rodzaj oporności to niestety nasza „zasługa”. Oporność nabyta wynika ze zmiany w materiale genetycznym. Bakteria uczy się jak unikać działania antybiotyku i przekazuje te umiejętności kolejnym bakteriom.

Zastosowanie antybiotyku

Antybiotyk nie działa na wirusy. Nie stosujemy go w leczeniu przeziębienia, grypy czy infekcji rotawirusowej. Dla przypomnienia- zdecydowana większość zapaleń gardła i zapaleń oskrzeli to infekcje wirusowe. Nie wymagają stosowania antybiotyku. Podobnie sprawa ma się z infekcjami przewodu pokarmowego – to najczęściej infekcje wirusowe.

Dawkowanie i sposób podawania antybiotyku u dzieci

U dzieci antybiotyki najczęściej stosowane są w formie syropów, rozpuszczalnych tabletek lub zawiesiny. Dostępne są różne smaki i różne stężenia.

Antybiotyki u dzieci dawkujemy w przeliczeniu na kilogramy masy ciała. Dawkowanie tego samego antybiotyku u dziecka o tej samej masie ciała może być jednak różne w zależności od choroby, na którą go leczymy. Na przykład inne dawkowanie może być w zapaleniu płuc a inne w zapaleniu ucha.

U dzieci nie powinno się stosować antybiotyków domięśniowych w leczeniu ambulatoryjnym. Oznacza to, że albo dobieramy antybiotyk tak aby dziecko go przyjęło (przyjazny smak i wyższe stężenie tak by ilość ml do podania była mniejsza), a jeśli wymiotuje lub pomimo naszych starań nie jest w stanie go przyjąć to jest to wskazanie do leczenia w szpitalu dożylnie.

Ulotka?

Przed podażą antybiotyku należy zapoznać się z ulotką. Jeśli to lek w proszku to należy go najpierw rozpuścić zgodnie z instrukcją na opakowaniu. NIE PODAJEMY PROSZKU.

Przechowywanie antybiotyku również jest dokładnie opisane w ulotce. Dla różnych antybiotyków może być różne – koniecznie to zweryfikuj. Niektóre leki należy trzymać w lodówce – inne wręcz przeciwnie. Nieprawidłowe przechowywanie wpłynie na skuteczność terapii.

Jeśli dziecko otrzymuje antybiotyk w postaci tabletki to do jej popicia powinno się stosować wodę.

W ulotce będzie również zaznaczone czy przyjmowanie antybiotyku może/powinno być połączone z posiłkiem czy należy zachować od niego odpowiedni odstęp.

Dawkowanie

Skuteczność antybiotyku zależy od jego stężenia w tkankach. Musi być ono utrzymywane przez określony czas na odpowiednim poziomie dlatego tak ważne jest podawanie antybiotyku zgodnie z zaleceniami – ważne jest dawkowanie – czyli ilość mililitrów podana w jednej dawce ale też czas podania dawki. Jeśli lek ma być podawany 2xdziennie to należy zachować odstęp 12 godzin między kolejnymi dawkami. Jeśli ma być podawany 3xdziennie to należy zachować odstęp 8 godzin między dawkami. Jeśli ma być podawany 4xdziennie to należy zachować odstęp 6 godzin między dawkami. Najlepiej ustawić sobie alarm w telefonie i ściśle trzymać się tego czasu podania. Wiadomo, że najłatwiej podać 1xdziennie i zawsze o tej samej godzinie i są takie antybiotyki, ale większość kuracji obejmuje jednak dawkowanie 2 lub 3xdziennie.

Ważne jest również doprowadzenie leczenia do końca. Stosujemy antybiotyk zgodnie z zaleconą długością kuracji – np pełne 7 dni. Lub do czasu odstawienia antybiotyku w trakcie kontroli lekarskiej u lekarza (niekiedy zalecany czas terapii można skrócić w zależności od poprawy stanu np z 7 do 5 dni). NIE ODSTAWIAMY ANTYBIOTYKU SAMODZIELNIE!

Brak odpowiednich odstępów między dawkami antybiotyku, pominięcie dawki antybiotyku lub zbyt szybkie odstawienie antybiotyku mogą doprowadzić do niepowodzenia terapii i nawrotu choroby.

Nie pożyczamy antybiotyku od sąsiadki lub od starszego/młodszego rodzeństwa.

Działania niepożądane antybiotyku

Antybiotyki bardzo rzadko powodują reakcje alergiczne. Nie każda wysypka, która występuje w skojarzeniu z antybiotykoterapią oznacza uczulenie na antybiotyk. Może być związana z nieprawidłowym podaniem antybiotyku – na przykład z zastosowaniem antybiotyku w trzydniówce (po trzech dniach gorączki pojawia się wysypka) lub mononukleozie zakaźnej (podanie w tej chorobie amoksycyliny wywoła wysypkę).

Jednymi z częstszych działań niepożądanych antybiotyków są dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego (bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunka). Nie zawsze stanowią one jednak wskazanie do odstawienia antybiotyku. Wszystko zależy od ich nasilenia, a także od choroby podstawowej, bo ona również może dawać wiele objawów z innych układów (na przykład ból brzucha w przebiegu antybiotykoterapii na zapalenie ucha środkowego nie musi wynikać z podawania leku ale z samej infekcji).

Źródła:

• http://antybiotyki.edu.pl
• Rekomendacje postępowania w zakażeniach układu oddechowego, 2016
• Using medication: Using antibiotics correctly and avoiding resistance. Created: November 14, 2008; Last update: 2020. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK361005/