Czy dziecko może pić sok? Gdybym zadała to pytanie głośno np w trakcie jakiegoś webianru dla rodziców, to otrzymałabym przynajmniej kilka różnych odpowiedzi.

Czy dziecko może pić sok?

• Tak.
• Nie.
• Może, ale tylko przecierowy.
• Może, ale tylko własnej roboty.
• A nawet powinno!
• Może, ale nie taki ze sklepu.
• Powinno przynajmniej 2 szklanki dziennie.
• To zależy…

Oto jest pytanie! Co odpowiem? To zależy! Od czego? Od tego w jakim wieku sok zaoferujecie, jaki to będzie sok, ile go będzie w diecie dziecka i jakie nawyki będziecie u dziecka kształtowali podając ten sok. Sok może być fajnym i zdrowym dodatkiem do diety, ale trzeba przestrzegać kilku zasad.

Zalecenia AAP (Amerykańskiej Akademii Pediatrii) i… inne zalecenia

Nie chciałabym koncentrować się na początek tylko na zaleceniach AAP, chociaż merytorycznie na nich opierać się będzie artykuł.

Zacznę od tych historycznych zaleceń, bo pewnie niektóre mamy usłyszały te zalecenia od swoich mam, babć czy cioć. Kiedyś pediatrzy zalecali sok owocowy nawet niemowlakom. Po co? Jako źródło witaminy C, jako dobry sposób na dopajanie niemowlaka i jako pewne rozwiązanie na problemy ze stolcem. I całkiem dobrze ten sok wchodził dzieciakom (i nadal wchodzi). Soki są smaczne. I na pewno łatwiej przyzwyczaić dziecko do picia soku niż do picia nudnej wody. Sok wchodzi też łatwiej niż cały owoc. Ale nie powinniśmy rozpatrywać soku w kategorii owocu. Ale o tym za chwilę…

Przejdę teraz do aktualnych pediatrycznych zaleceń i powiem dlaczego te poprzednie nie były do końca prawidłowe.

Nowe zalecenia AAP (2017 rok) mówią o tym, że:

• Do 6. miesiąca życia dzieci powinny spożywać jedynie mleko – najlepiej gdyby to było mleko mamy. Dlaczego na tym etapie soku nie podajemy? Podawanie ich tak małym niemowlętom może skutkować zastąpieniem posiłku mlecznego przez sok i wywołać może niedożywienie, niedobory wagowe i wzrostowe.
• Dla dzieci miedzy 6-12 miesiącem życia soki również nie są zalecane. Dlaczego? Przecież to sposób na warzywo lub owoc w diecie… Ale… Należy pamietać, ze sok nie zastępuje porcji owocu czy warzywa w diecie niemowlaka. Powinno podawać się cały rozgnieciony owoc (lub zblendowany). Jeśli zdarzy się Wam sok na tym etapie to pamiętajcie, że nie powinno podawać się soku w butelce tylko w kubku (zwykłym kubku). Podaż w butelce zwiększa ryzyko próchnicy.
• U starszych dzieci sok może stanowić element diety, ale należy kontrolować jego ilość (ma być częścią diety a nie jej podstawą). Zwykle soki są nadużywane, bo dziecko łatwo się do nich przyzwyczaja.
• Można podawać do 120 ml soku na dobę dzieciom po skończonym 1 roku życia, aż do 3 urodzin. Nie podajemy soku w nocy. Podajemy w kubku. Powinien to być sok, a nie napój czy nektar.
• Dla dzieci starszych 4-6 rok życia podawać można 120 do 180 ml soku na dobę. Zasady takie same jak wyżej.
• W wieku 7-18 lat dawka dobowa soku powinna być ograniczona do maksymalnie 240 ml na dobę.

Podawanie zbyt dużej ilości soku w diecie może doprowadzić do nadmiernej masy ciała (to jedno z pierwszych pytań, które zadaje rodzicom dzieci z nadwagą i otyłością – co dziecko pije i w jakich ilościach).

Dieta dziecka powinna być zbilansowana i urozmaicona. Tak jak nie podajemy tylko mięsa, ani nie podajemy tylko marchewki to tak samo nie możemy podawać tylko soku. Wszystkiego po trochu i zdrowo. Soku nie powinien zakłócać dobrze zbilansowanej diety, powinien ją uzupełniać. Duże ilości soków owocowych wywoływać mogą biegunkę, bóle brzucha i wzdęcia. Nie musisz podawać soku codziennie. Te ilości sugerowane na dobę to taka górna granica, której nie powinno się przekraczać. Nie jest to minimalna i wymaga ilość.

Soki są okej

Pomimo tych wszystkich zaleceń i zastrzeżeń nie będę soków demonizować, bo stuprocentowy sok owocowy lub warzywny może być częścią zdrowej diety u dzieci powyżej 1 r.ż. Ale trzeba to robić z głową!

• Po pierwsze – wiele z tych napoi, które traktujecie jak sok, a które stoją na sklepowej półce, nie ma zbyt wiele z sokiem wspólnego. Jeśli decydujemy się na sok to powinien on być w 100% owocowy/warzywny. Bez dodatku cukru. Wystarczą te węglowodany, które naturalnie występują w owocach i warzywach.
• Sok powinien być częścią diety a nie jej podstawą. Traktujemy go raczej jako przekąskę, a nie jako sposób zaspokojenia pragnienia. Do tego służy woda.
• Najpewniej wiecie, że w diecie każdego z nas powinno się znajdować 5 porcji zdrowia. To warzywa i owoce powinny stanowić podstawę codziennej diety. Ale sok 100% można policzyć tylko jako jedną porcję zdrowia. W praktyce oznacza to, że nie liczymy każdej spożytej w ciągu dnia szklanki soku jako kolejnych porcji z zalecanych 5 porcji dla zdrowia.
• Soki w naszej diecie powinny być jak najmniej przetworzone.

Jaki sok wybrać?

Najlepiej zrobić go samemu np w wyciskarce. Wtedy masz pewność co do składu. Poza tym ograniczasz produkcję śmieci – obierki nadają się na kompost, a kartony i butelki już nie.

Fajnie by było gdybyś do wyciskania soku używała/używał warzyw i owoców z upraw ekologicznych. A przynajmniej używaj produktów sezonowych.

Kiedy robisz sok samodzielnie – w wyciskarce to warto wykorzystać również powstałą pulpę. Do czego ja wykorzystuję taką pulpę? Tą z selera naciowego dodałam do pasty warzywnej, której wykonuje jako bazę do zup (używam thermomixa). Pulpę z marchewki można wykorzystać do klopsików warzywnych (lub jako dodatek do tych mięsnych), do ciasta marchewkowego, do placków ziemniaczano-marchewkowych, do babeczek i do spaghetti na bazie tofu (ostatnio sporo eksperymentuje w kuchnią wegańską). Pycha! Pulpę z pomarańczy wrzuciłam kiedyś do babeczek kakaowych – świetnie podkręciła smak 🙂

Ja osobiście stałam się fanką wyciskarki Kuvings. Wcześniej używałam sokowirówki, ale nie ma porównania. Wyciskarka bardzo dobrze wyciska sok, pulpa jest sucha, ale dobrze nadaje się do wykorzystania do wypieków czy jako dodatek do dań obiadowych. I to co jest dużym plusem – otwór wyciskarki jest na tyle duży, że można tam wrzucać nawet całe owoce np jabłka (bez obierania i krojenia).

Z takich aspektów praktycznych – to dla mnie miało też znaczenie czyszczenie. Łatwo się ją rozkłada, myje i szybko składa z powrotem.

Soki jako dobre i zdrowe urozmaicenie diety.

Traktuj soki jako zdrową przekąskę, a nie jako napój do zaspokojenia pragnienia. Nie nadużywaj ich w swojej diecie, a jedynie zrób z nich element swojej diety. Pokombinuj jak wykorzystać pulpę, nie wyrzucaj jej. Nie podawaj soków niemowlakom. Unikaj soków w trakcie ostrej biegunki.

Na zdrowie 🙂

Dziękuję marce Kuvings za zaproszenie do współpracy. Pod tym linkiem znajdziecie wyciskarkę z 10% zniżką: https://bit.ly/3d4NI54

Źródła:

Fruit Juice in Infants, Children, and Adolescents: Current Recommendations. Melvin B. Heyman, Steven A. Abrams, SECTION ON GASTROENTEROLOGY, HEPATOLOGY, AND NUTRITION and COMMITTEE ON NUTRITION, Pediatrics May 2017, e20170967; DOI: https://doi.org/10.1542/peds.2017-0967