Jedna z najstarszych szczepionek obecna na rynku. Czyżby miała być nadzieją w trakcie trwającej pandemii? Mowa o szczepieniu przeciw gruźlicy (BCG).

Na polskich forach od dawna już ta szczepionka ma złe opinie i jest przez wiele osób odrzucana. „A dlaczego u nas się szczepi tak wcześnie”, „A dlaczego w ogóle się szczepi” itd itp O samej szczepionce i kontrowersjach z nią związanych powstały dwa wpisy. Nie będę się zbytnio rozwodzić nad tematem. Poczytać możecie tutaj: klik i klik.

W skrócie o BCG

Szczepienie BCG podawane jest obowiązkowo wszystkim noworodkom przed opuszczeniem oddziału noworodkowego (o ile rodzic się zgodzi). Chroni przede wszystkim przed gruźliczym zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych i przed gruźlicą rozsianą – nasz główny cel w szczepieniach noworodków. Przed postacią płucną chroni słabiej.

Pamiętajcie, że do grupy największego ryzyka rozwoju gruźlicy należą właśnie dzieci do 1. roku życia (ryzyko wynosi nawet 60%). Dane z piśmiennictwa pokazują, że dzieci do 5 lat mogą ulec zakażeniu nawet podczas krótkiego, okazjonalnego kontaktu z wysoce zakaźnym chorym.

Nie tylko gruźlica

Sama szczepionka jest wykorzystywana nie tylko do ochrony przed prątkiem gruźlicy!

Okazuje się, ze ten dość stary twór ma też inne, dosyć ciekawe właściwości.

Terapia przeciwnowotworowa

Szczepionka BCG wykorzystywana jest w immunoterapii raka pęcherza moczowego. Jej działanie nieswoiste jest też wykorzystywane w terapii nowotworu jelita grubego.

Inne

Upatruje się pewnego działania pomocniczego BCG dla choroby Alzheimera, chorób układu oddechowego czy chorób alergicznych (zwłaszcza dana z krajów rozwijających się).

To są niejako takie „bonusy” do samej szczepionki. Wykorzystujemy ją przede wszystkim ze względu na ochronę przed gruźlicą – zwłaszcza tymi najcięższymi postaciami, które zdarzyć się mogą w populacji pediatrycznej, ale dodatkowo bada się też te inne, korzystne efekty. To efekt nieswoisty.

Nieswoisty efekt ochronny

To właśnie na tym opierają się naukowcy. W Australii i Holandii rozpoczęto badania kliniczne fazy III, w których oceniany będzie efekt działania szczepionki BCG w ochronie przed Covid-19. Nie jest to szczepienie przeciw tej chorobie, nie jest to również na nią lek. Ale… sama szczepionka ma działanie ochronne, pobudzające wrodzone mechanizmy odporności i ten efekt może mieć znaczenie w walce z Covid-19.

Dla funkcjonowania naszej odporności ważne jest tak zwane zjawisko treningu układu odpornościowego. Taki trening w naszym ciele przechodzą przede wszystkim makrofagi i monocyty (komórki układu białokrwinkowego – populacja leukocytów).

Udowodniono, że na przykład szczepienie przeciw gruźlicy powoduje niejako przeprogramowanie tych komórek. Doprowadza to do ich aktywacji i większej (wydajniejszej) produkcji cytokin (pobudzają układ immunologiczny do walki). Ten skomplikowany proces powoduje trening układu immunologicznego.

Być może będzie to jakieś rozwiązanie, które pozwoli nam przetrwać do momentu znalezienia skutecznego leczenia lub opracowania szczepionki przeciw SARS-CoV-2. Może uda się zmniejszyć wpływ wirusa na pracowników ochorny zdrowia?

Póki co wspomniane w tytule tego wpisu badania BRACE (Australia) i BCG-CORONA (Holandia) to właśnie badania III fazy, których uczestnikami będą lekarze i pielęgniarki, a po mniej więcej 6 miesiącach będziemy mieli wyniki wstępnych obserwacji. Czy zaszczepione osoby będą lepiej/lżej przechodzić przez infekcję Covid-10?

Czas pokaże…

Nie mam pojęcia jaki będzie efekt tych badań, ale jak widzicie świat nauki nie próżnuje. Szukamy różnych rozwiązań i każdej dobrej wieści.

Nie traktowałabym jednak tego obowiązkowego szczepienia w naszym kraju jako ochrony przed SARS-CoV-2. Większość z nas – dorosłych szczepiona była wieki temu. Dzieci stosunkowo niedawno, ale na szczęście dzieci chorują łagodniej na Covid-19.

Powtarzam – nie jest to szczepionka przeciw temu wirusowi i nie jest to lek. Póki co JEDYNĄ naszą ochroną jest akcja #zostańwdomu , ale jakby w Polsce ktoś chciał przeprowadzić takie badania, to chętnie bym się doszczepiła.

Kolejne kraje decydują się na takie badania.

Trzymajcie się zdrowo.

Źródła:

• Criteria for discontinuation of vaccination programmes using Bacille Calmett-Guerin (BCG) in countries with a low prevalence of tuberculosis. A statement of the International Union Against Tuberculosis and Lung Disease. Tuber. Lung Dis., 1994; 75: 179–181
• Komunikat Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 31 października 2017 r. w sprawie Programu Szczepień Ochronnych na rok 2018. Dz. U. Ministra Zdrowia, poz. 108
• Korzeniewska-Koseła M.: Gruźlica w Polsce w 2016 roku. Przegl. Epidemiol., 2018; 72: 189–205
• BCG vaccines: WHO position paper – February 2018. Vaccins BCG: Note de synthèse de l’OMS – Février 2018. Wkly Epidemiol Rec. 2018;93(8):73–96. Published 2018 Feb 23.

• Szczepienia Ochronne w Polsce w 2016 roku. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny–Zakład Epidemiologii, Główny inspektora Sanitarny – Departament Zapobiegania oraz Zwalczania Zakażeń i Chorób Zakaźnych u Ludzi, Warszawa, 2017
• Gofrit ON, Klein BY, Cohen IR, Ben-Hur T, Greenblatt CL, Bercovier H. Bacillus Calmette-Guérin (BCG) therapy lowers the incidence of Alzheimer’s disease in bladder cancer patients. PLoS One. 2019;14(11):e0224433. doi: 10.1371/journal.pone.0224433. eCollection 2019. PubMed PMID: 31697701; PubMed Central PMCID: PMC6837488.
• Tchórzewski H.: Układ odpornościowy. W: Zeman K (red.): Niedobory odporności u dzieci. Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2002: 16–22
• https://www.skepticalraptor.com/skepticalraptorblog.php/bcg-vaccine-for-covid-19-100-year-old-vaccine-beneficial/
• Blok B.A., Arts R.J., van Crevel R. i wsp.: Trained innate immunity as underlying mechanism for the long-term, nonspecific effects of vaccines. J. Leukocyte Biol., 2016; 98: 347–356
• Zeman K., Paśnik J.: Immunologia. W: Fal A.M. (red.): Alergia, choroby alergiczne astma. T. 1. Kraków, Medycyna Praktyczna, 2010: 35–56
• Chang J.T., Wherry E.J., Goldrath A.W.: Molecular regulation of effector and memory T cell differentiation. Nat. Immunol., 2014; 15: 1104–1115
• Lerm M., Netea M.G.: Trained immunity: a new avenue for tuberculosis vaccine development. J. Int. Med., 2016; 279: 337–346
• Van der Meer J.W., Joosten L.A., Riksen N. i wsp.: Trained immunity: a smart way to enhance innate immune defence. Mol. Immunol., 2015; 68: 40–44
• Vaccinations against smallpox and tuberculosis are associated with better long-term survival: a Danish case-cohort study 1971–2010
  Rieckmann A. i wsp. Int. J. Epidemiol., 2016