Pępowina łączy dziecko z łożyskiem. Zapewnia dopływ tlenu, pożywienia i umożliwia usuwanie produktów przemiany materii. Kiedy dziecko się rodzi to na pępowinę zakładany jest specjalny klem i dochodzi do jej przecięcia. Pozostaje jej kikut, który nie ma już zaopatrzenia w krew. Powoli będzie ulegał martwicy. Niekiedy mamy, które widzą go po raz pierwszy nie są zachwycone, bo wygląda raczej średnio. I co dalej?
PODSTAWY „KIKUTOWE”
Jeszcze w trakcie pobytu na oddziale noworodkowym mama zauważa zmianę koloru kikuta. Taka ewolucja barw to rzecz naturalna. Kolejno zmienia się z białoniebieskiego/szaroniebieskiego na żółtobrązowy i czarnobrązowy (podobnie jak popularne „siniaki”).
Kikut musi być odpowiednio pielęgnowany, bo ulegająca martwicy pępowina jest doskonałym podłożem dla rozwoju bakterii. Pilnujemy aby kikut nie był wilgotny ani zanieczyszczony. Położna uczy mamę jak postępować ze środkiem antyseptycznym, jeśli jest taka konieczność. Jeśli w trakcie kąpieli dojdzie do zmoczenia kikuta to trzeba go dobrze wysuszyć. U dzieci, które przebywają na oddziale nieco dłużej (na przykład z racji swojego przedwczesnego urodzenia, czy infekcji) jest to szczególnie ważne, bo są one bardziej narażone na zmiany zapalne pępka. Dlatego pamiętaj – ma być czysto i sucho!
Pieluszkę odpowiednio zawijamy aby do kikuta docierało powietrze. Po dwóch dniach prawidłowej pielęgnacji zwykle kikut jest już suchy. Odpada najczęściej pomiędzy 5. a 15. dobą po urodzeniu.
Co robić w domu?
- Kontynuuj „suchą pielęgnację”. Jeśli dojdzie do zabrudzenia kałem lub moczem w okolicy kikuta to oczyść to miejsce wodą i dokładnie osuszaj – najlepiej używaj do tego jednorazowych płatków higienicznych. Rekomendacje mówią nawet o tym, że nie trzeba używać żadnych środków antyseptycznych (popularny Octenisept) po wypisie dziecka ze szpitala. 21 badań naukowych z udziałem niemal 9 tysięcy pacjentów mówią o tym, że sucha pielęgnacja jest wystarczającym postępowaniem (badania w większości dotyczyły rodziców o dobrym statusie społecznym). W warunkach naszego kraju zwykle zaleca się pielęgnację z udziałem Octeniseptu, ale mimo to nie zapominaj o podstawowej higienie, bo jeśli kikut będzie zabrudzony to nawet zaczarowany środek antyseptyczny nic tutaj nie zdziała.
- W trakcie codziennej kąpieli nie nalewaj do wanienki za dużo wody. Myj całe dziecko, ale lepiej, żeby kikut w trakcie kąpieli nie przebywał pod wodą.
- Pieluszkę zawijaj tak aby nie zakrywała kikuta (można zrobić w pieluszce wycięcie, a nawet kupić specjalne pieluszki z miejscem na kikut).
- Nie grzeb w kikucie patyczkami, nie eksperymentuj z żadnymi „zasłyszanymi metodami”.
- Przystawiaj dziecko do piersi. Karmienie naturalne zmniejsza ryzyko zakażenia pępka!
Prawidłowo gojenie kikuta wygląda tak:
Co powinno niepokoić?
Zaczerwienienie przekraczające 5mm, obrzęk, bolesność (duży niepokój dziecka w trakcie pielęgnacji kikuta) czy ropna wydzielina mogą być objawami zakażenia pępka i wymagają konsultacji lekarskiej, a przy tym niejednokrotnie są wskazaniem do hospitalizacji dziecka.
Niewielkie zaczerwienie czy wydzielina śluzowa to zwykle objawy towarzyszące oddzielaniu się kikuta i nie powinny niepokoić. Zwykle nie wymagają również dodatkowego postępowania. Jeśli masz jednak wątpliwości to zapytaj położną lub lekarza na wizycie patronażowej o pępek swojego dziecka.
Tutaj jest kilka przykładów „niepokojących pępków”:
Spirytus kontra kikut
Stosowany przed laty spirytus jest obecnie odradzany, gdyż nie ma takiej skuteczności jak środki antyseptyczne z oktenidyną. Jest to swego rodzaju paradoks, bo znane są przecież właściwości wysuszające spirytusu, ale badania nie potwierdzają takiego działania na pępki. Mimo to, kiedy kikut się ślimaczy, nie chce odpaść to lekarz lub położna zalecają rozcieńczanie spirytusu z wodą i używanie takiego roztworu do pielęgnacji. W wielu przypadkach dopiero takie postępowanie podsusza kikut odpowiednio i doprowadza do jego odpadnięcia. Nade wszystko pamiętaj jednak, że kikut ma być czysty i suchy. Sam spirytus również cudów nie zdziała. O jego użyciu może decydować tylko lekarz i jest to zwykle postępowanie dla konkretnego dziecka po jego dokładnym zbadaniu. Nie rób nic na własną rękę.
Uparty kikut?
U starszej córy kikut odpadł po 4 tygodniach. Kikut wyglądał ładnie, ale odpaść nie chciał. Roztwór wodno-spirytusowy spowodował, że po kilku dniach w końcu się pozbyliśmy kikuta. Być może dokładna pielęgnacja wodą i mydłem i staranne osuszanie przyniosło by dobry efekt, ale jej kikut nie był tak starannie pielęgnowany w oddziale noworodkowym, a ja jako młoda mama (i lekarka na początku drogi zawodowej) nie do końca zdawałam sobie sprawę jak ta pielęgnacja powinna wyglądać. U młodszej kikut odpadł po tygodniu – po umiarkowanym stosowaniu Octeniseptu.
Ostatnio trafiła mi się dwójka dzieci z kikutami ładnie się gojącymi, bez zaczerwienienia czy obrzęku, ale wiek jednego dziecka to 6 tygodni a drugiego 7 tygodni. Przy takim opóźnionym oddzielaniu się pępowiny dziecko powinno być już obserwowane w kierunku zaburzenia czynności neutrofilów. Nieobciążony wywiad rodzinny, dobry stan dziecka spowodowały jednak, ze dzieci te trafiły do chirurga, gdzie założono specjalną pętelkę i dzieciaki pozbyły się kikutów. Pamiętaj jednak, że postępowanie w każdym przypadku jest indywidualne. Są dzieci, które pomimo szybkiego odpadnięcia kikuta są później obserwowane w kierunku niedoboru odporności, a są takie, które pomimo kilkutygodniowej jego obecności są zupełnie zdrowe. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości warto skonsultować się z lekarzem.
Naszemu synkowi kikut odpadł bardzo szybko. Używaliśmy właśnie Octeniseptu, ale kiedy zaczęliśmy używać wody utlenionej, pępek szybciej się goił 😉
Czytając ten wpis mam wrażenie że Polska jest ok 10 lat do tyłu za krajami Europy Zachodniej!!! Kapiel kikuta w wanience… Pierwsze słyszę. Sucha pielęgnacja to bez użycia wody (zwłaszcza w takiej ilości) i to m.in. W Niemczech czy w Holandii powie każda położna (taka z 30 i 3 letnim stażem). No rozumiem, gdy zabrudzony zostanie kałem, ale w innym przypadku pytam… PO CO? Środkiem który stosują Niemcy jest mleko matki (nanoszone patyczkami, tylko nie wiem jak teraz odnieść porady personelu medycznego do „zasłyszanych metod” ? ewentualnie przy stanach zapalnych środek na bazie nagietka. Kąpiel jest w ogole niezalecana do czasu odpadnięcia kikuta, wystarczy dziecko umyć wacikami z woda
Myślałam, że napisałam to dość wyraźnie, żeby nie moczyć pod wodą, a jedynie obmywać (zresztą chyba mało która mama topi noworodka pod wodą w całości). Myjemy wodą i mydłem i baaaardzo dokładnie osuszamy skórę wokół kikuta wacikami. Na tym polega sucha pielęgnacja, aby nie utrzymywać kikuta w wilgoci przez ciągłe pryskanie octeniseptem czy spirytusem, a dokładnie osuszać. Każda położna z Niemiec, Holandii, Polski i jeszcze USA to powie. „Keep the cord clean. Although we used to recommend washing with alcohol, studies showed it doesn’t really help and may slow down the cord’s falling off. Gentle cleansing with soap and water is fine. Keep the cord dry. Keep the upper fold of the diaper always below the cord. Pat the cord dry with a cloth should it get wet and after baths.” http://www.webmd.com
Owszem, niektórzy pediatrzy zalecają mycie dziecka jedynie gąbeczką, bez umieszczania go w wanience, ale nie jest błędem kąpiel dziecka z kikutem o ile utrzymuje się go ponad powierzchnią wody – podobnie jak nie jest błędem kąpiel dziecka z ospą wietrzną! Może nie mieści się to niektórym w głowie, ale zalecenia braku kąpieli nie raz już doprowadziły do bakteryjnego nadkażenia.
Pewnie trzeba będzie usunąć ten komentarz, ale moim zdaniem Octenisept to samo zło 😉 Tak jak napisałaś spirytus (choć zalecany zwykle dopiero w przypadku problemów z wysychaniem się kikuta) osusza i rewelacyjnie przyspiesza gojenie. Za to po Octenisepcie męczyłam się z pępkiem 2 tygodnie, bo choć był suchy, to jako dobra mama pierwszego w życiu dziecka zaczęłam go po tygodniu pryskać tym specyfikem. W efekcie z pępka leciała krew i zaczął brzydko pachnieć. Dopiero po 3 dniach smarowania rozcieńczonym spirytusem odpadł.
Podobne historie miałam z raną po operacji. W miejscu, które psikałam Octeniseptem (jak już go miałam w domu, to chciałam zużyć zanim się przeterminuje…) rana goiła się znacznie gorzej i do dziś mam brzydką bliznę w tym miejscu. Pozostałe ślady po szwach są ledwo widoczne. Nie wiem czy to kwestia genów czy jakiegoś składnika, ale mnie i mojemu synkowi Ocetnisept bardziej szkodzi niż pomaga.
wiele rodziców ma takie zdanie 🙂 może pielęgnacja bez niczego byłaby jeszcze bardziej efektywna? :))) cywilizowanych komentarzy nie usuwam 😉 pozdrawiam ciepło 🙂
Nam w UK położna doradziła nieuzywanie specyfików. Mała kąpana wanienkowo, kikucik ładnie osuszany nic więcej, odpadł w 5 lub 6 dobie nie jestem pewna 🙂 Wydaje mi się, że na poczatek najlepiej nie uzywac niczego (wszak dawniej nie było i jakoś sobie radzono), a spirytus czy octenisept zostawić na wypadek problemów z odpadaniem. To moja opinia laika 🙂
Swoją drogą nam w rodzinie też octenisept zdecydowanie spowalnia gojenie. Podobno jego skład pozostawia wiele do zyczenia i to jeden z tych „mocno sponsorowanych” leków jeśli wiecie co mam na myśli. Cóż ja omijam 🙂 Ale znam tez mase osób którym służy 🙂
A ja się nie zgodzę 🙂 Ja psikałam Octeniseptem kikutek raz dziennie i osuszałam patyczkiem i odpadł ładnie po kilku dniach. Swoją ranę po cc też psikam raz dziennie i super się goi 🙂 Zresztą takie zalecenia dostałam i w szpitalu i od naszej położnej, która do nas przychodzi. Pozdrawiam!
Moja corks urodzila sie w Wielkiej Brytanii I tu zaleca sie zostawienie kikutka samemu sobie bez stosowania spirytusu, sprayow it’d. Zaleca sie tez utrzymywanie go w stanie suchym I z doswiadczenia musze powiedziec ze to dziala I odpada naprawde po trzech dniach
super 🙂 może i my kiedyś do tego dojdziemy 🙂
Dzień dobry, w jakim mieście przyjmuje Pani swoich małych pacjentów ? Czy mogę prosić o jakieś namiary? 🙂
pozdrawiam,
Bartłomiej Piwowar
Witam. W samym sercu Kaszub 🙂
Witam, proszę o poradę. Synek ma 6 tygodni i kikut jeszcze nie odpadł, ale wygląda ok. Czy coś jest nie tak z dzieckiem?
Witam. Warto pokazać kikut pediatrze lub położnej żeby ocenili jak to wygląda. Być moze potrzeban będzie pomoc chirurga (zakłada na kikut dodatkowo małą pętelkę). Jeśli synek rozwija się prawidłowo, nie choruje, a kikut nie jest zaczerwieniony/zropiały itp to raczej nie ma powodu do obaw. Warto jednak pokazać komuś pępek 🙂
Dzieńdobry, moja córeczka wczoraj skończyła 6 tydz. a kikut nadal tkwi 🙁 Pisze Pani o możliwości zaburzonej czynności neutrofilów – czy mogę prosić o rozszerzenie – co to takiego, o czym świadczy?
Pozdrawaim!
a coś się dzieje wokół kikuta? jakieś zaczerwienienie? wyciek? jeśli nie to na razie bym się nie przejmowała jeszcze 🙂 w razie czego to skierowanie do poradni immunologicznej od pediatry.
Witam, a co jeśli niemowlę nie miało w ogóle kikuta ,tylko(od momentu narodzin) przyklejony w to miejsce plaster?
rozumiem, że po jakimś zabiegu?
Mój syn urodził się w ciężkiej zamartwicy z 1 p. Niestety (nie wiem dlaczego) ale nie miał kikuta w ogóle ;( Co mogło się dziać z pępowiną ,skoro tak się stało ? Nadmienię,że nic nie wskazywało na jakiś problem – a poród niestety -zakończył się dramatycznie ;(
być może za blisko został obciety?
Tydzien temu odpadł nam kikut a teraz chwilami w pępku pokazuje się zaschnięta krew niewielka ilość przemywam octeniseptem czy powinnam pójść do dr?
Witam. Proszę o pomoc 🙂 Kikut odpadł nam po 10 dniach. Nic się z nim nie działo, nie paskudził się, ładnie goił. Podczas przebierania pieluszki po dłuższej drzemce w ciągu dnia zauważyłam w pępku trochę zaschniętej krwi. Wytarłam Octaniseptem. Później była kąpiel i spanie i w nocy podczas przebierania pieluchy sytuacja się powtórzyła. Minął tydzień od odpadnięcia kikuta. Czym to może być spowodowane? Jest to powód do niepokoju? Zaczerwieniania większego brak, brzydkiego zapachu brak.
Kolejne moje dziecko ma problem z długo utrzymanym kikutem. Za pierwszym razem była to zbyt delikatna pielęgnacja. Mąż nie docierał do dna. Tym razem pępowina była bardzo gruba. Trafiliśmy do chirurga. Zarówno 4 lata temu, jak i teraz w innej poradni chirurgicznej zastosowano lapis. Teraz stosuję go też w domu, bo niestety sam kikut mimo utrzymania w suchości i czystości zaczął po prostu gnić. dookoła nic się nie dzieje, ale kikut zamiast być suchy i twardy, od spodu jest miękki i się rozpada 🙈🙈🙈.
Nie słyszałam wcześniej o pętelce, ale chirurg tym razem na wejściu zapytał, czy kikut był podwiązywany, jakby to było niewłaściwe działanie…. 🤷🏻♀️