Jedna z najczęstszych dolegliwości reumatologicznych wieku dziecięcego.
Co to takiego?
Reaktywne zapalenie stawu to nieinfekcyjne, czyli jałowe zapalenie stawu. A to oznacza, że w samym stawie nie siedzi bakteria i to nie ona powoduje objawy, ale organizm reaguje zapaleniem stawu na inne zakażenie, które toczy się „gdzieś tam” w organizmie dziecka.
Takie zapalenie stawu to nie tylko ból – może być widoczny także obrzęk.
Po jakiej infekcji?
Skoro to reakcja na zakażenie, które „gdzieś tam” się toczy to warto wspomnieć jakie jest to najczęściej zakażenie.
- infekcja przewodu pokarmowego (biegunka) – o etiologii Salmonella, Shigella czy Campylobacter ale i innych
- zakażenie w obrębie układu moczowo-płciowego (zapalenie cewki, zapalenie pęcherza moczowego)
- infekcja dróg oddechowych (zapalenie oskrzeli, zapalenie migdałków podniebiennych)
- inne; takie jak ospa wietrzna, zakażenie parwowirusem, ale też choroba pasożytnicza (np owsica)
Gdzie się pojawia?
Najczęściej objawy dotykają jednego stawu lub kilku stawów, ale asymetrycznie – czyli nie będą to dwa kolana jednocześnie ale np kolano nogi prawej i staw skokowy lewej.
Dlaczego się pojawia?
Wymienia się kilka czynników predysponujących (w tym genetyczne i środowiskowe). Ale na pewno swoją rolę odgrywają tutaj zaburzenia odpowiedzi immunologicznej.
Które stawy najczęściej są zajęte?
- skokowe i kolanowe
- rzadziej stawy w obrębie stopy
- drobne stawy kończyn górnych (nadgarstek, stawy między-paliczkowe)
- stawy krzyżowo-biodrowe (rzadko biodrowe)
- kręgosłup
Kiedy się pojawia?
Do miesiąca po przebytej infekcji (z wymienionych powyżej układów).
Przykładowy scenariusz to taki, w którym dziecko ma biegunkę (lub inną infekcję), a dwa tygodnie po niej pojawia się ból stawu. Dziecko chodzi niechętnie, utyka lub nie chodzi wcale.
Objawy w stawie
- ból – zarówno przy ruchach czynnych (gdy nogą rusza dziecko) ale i przy biernych (gdy my ruszamy nogą dziecka)
- staw może być obrzęknięty, ale nie zawsze jest to wyraźnie widoczne
- oszczędzanie bolesnej kończyny w trakcie chodu
- ograniczone ruchy
- skóra nad bolesnym stawem jest ucieplona prawidłowo i niezmieniona
Inne objawy
Zapalenie cewki moczowej, zapalenie spojówek – razem z zapaleniem stawów składają się na zespół objawów typowy dla reaktywnego zapalenia stawów. Ale zdarzają się również same problemy ze stawami i infekcją w wywiadzie, bez towarzyszącego zapalenia spojówek czy cewki.
Badania laboratoryjne
Kiedy coś się dzieje ze stawami to lekarze często zlecają podstawowe badania. Dodatkowo może się zdarzyć, że oznaczony zostanie czynnik reumatoidalny, czy to OB, ale i np poziom witamin D.
W reaktywnym zapaleniu stawów zwykle podwyższone są wykładniki stanu zapalnego (CRP, OB), leukocytoza. Zdarzyć się może niedokrwistość (wtórnie do infekcji w wywiadzie).
Przebieg i leczenie
Leki przeciwzapalne stosowane doustnie to podstawa leczenie czyli tzw NLPZ (ibuprofen, naproksen). I odpoczynek. W rzadkich przypadkach może być konieczne stosowanie leków sterydowych systemowo.
U dzieci choroba przebiega zwykle łagodnie i ustępuje bez konsekwencji. Rzadziej schorzenie może mieć charakter nawrotowy lub predysponować do chorób reumatologicznych w przyszłości.
W wybranych sytuacjach może być konieczna antybiotykoterapia lub leczenie przeciwpasożytnicze.
Źródła:
- Odczynowe zapalenie stawów u dzieci. Anna Maślany, Bolesław Kalicki, Anna Jung, Ludmiła Bartoszewicz, Pediatr Med Rodz 2010, 6 (2), p. 146-150
- PEDIATRIA II, pod redakcją Kawalec, Grenda, Kulus
- Atlas Reumatologii Dziecięcej dr med. Jacek Postępski, prof. dr hab. med. Ewa Tuszkiewicz-Misztal
Dziękuję za bardzo interesujący artykuł. Pierwszy raz czytam o odczynowym zapaleniu stawów, a ze Syn miewa teraz bole stawow to tym bardziej artykuł byl dla mnie interesujący.
Dziękuję za Pani bloga i wiele przydatnych wpisów.
Pozdrawiam
Przy okazji tego tematu, do głowy przychodzą mi nocne bóle nóg mojego teraz 5-latka. Umiejscowuje on je w łydce, a więc ze stawem to akurat nie ma nic wspólnego. Może na blogu temat był już poruszany? Może coś więcej się dowiem? Jeden z pediatrów kiedyś określił przyczynę takiego bólu jako „poinfekcyjny”. Inny z kolei nazwał to bólem wzrostowym. Przytrafia się synkowi od ok. 1,5 roku, nieregularnie, zupełnie bez jakiegokolwiek rytmu, zawsze w nocy, pomaga rozmasowanie i podanie czegoś przeciwbólowego. Rano zawsze po bólu nie ma śladu, synek porusza się zupełnie normalnie, jest zawsze aktywnym dzieckiem. Badania (podstawowe) w normie, pobyt w szpitalu też nie wskazał nieprawidłowości. W rodzinie zdarzały się przypadki, które rodzice owych dzieci też określali jako bóle wzrostowe. Mamo Pediatro, jakie może być Twoje zdanie w tym temacie?
Mój syn ma te same objawy. U nas badania wykazały że jest to hipermobilność stawów. Zawsze po intensywnym dniu w szkole, czy na gimnastyce, czy ogólnie po ruchliwym dniu, nocą doskwiera ból..
Jestem mężczyzna i mój syn ma zapalenie stawu. Jak zacząłem czytać o MIZS to złapałem się za głowę. Trochę mnie tu podnieśliście na duchu. Pozdrawiam
Bardzo dobrze, że Pani o tym napisała. Jestem mamą 6,5 miesiecznego Jasia. W trzecim tygodniu życia trafiłam z Małym do szpitala z powodu „czerwonej kostki” . Myślałam, że ugryzł go komar. Jakie było moje zdziwienie kiedy po badaniach krwi i moczu na izbie przyjęć okazało się, że mój syn ma wysoki wskaźnik leukocytów w moczu i crp 68. Przechodził ZUM. Spędziłam z dzieckiem 48dni na odziale patologii noworodka, ponieważ zum-em zajęto się od razu, a nogę kazano „obserwować” . Dopiero kiedy syn przestał ruszać nóżką, czyli tak jak Pani opisała – zaczął ją oszczędzać lekarze zainteresowali się nogą, zlecając szereg różnych badań w tym rezonans magetyczny, który wykazał zapalenie stawu skokowego i możliwym szkodzeniem jądra kostnienia. Zmieniano antybiotykoterapię 3 razy, dostawał silne leki, a patrząc na to z perspektywy czasu myślę, że noga sama się wyleczyła po leczeniu zakażenia układu moczowego, gdyż był to objaw właśnie tej infekcji.
Na szczęście kilka dni temu skończyliśmy obserwcję u ortopety po wypisie ze szpitala bo w nodze nie widać nieprawidłowości.